اگر جایی برسیم که قرار باشد میان آنچه دوست داریم واقعیّت باشد و خود ِواقعیّت یکی را انتخاب کنیم کدام را انتخاب می کنیم؟ جواب معلوم است ولی عمل معلوم نیست؛ یا به قول شریعتی معلوم نیست و معلوم هست!
دکتر نصرالله پورجوادی در یکی از آخرین شماره‌های روزنامه‌ی شرق از سفرش به مالزی برای شرکت در یک کنگره‌ی علمی نوشت. پیش از این سفر وی به نسخه‌ای از یک کتاب غزالی که در اواخر عمرش نوشته و در آن عقاید ضد فلسفی خود را پس گرفته یا تعدیل کرده بود، دست می یابد. سر بود و نبود ِاین کتاب مدّتها بحث بود زیرا موضع غزّالی را به عنوان کسی که با نقد و ردّ فلسفه باعث افول این دانش در جهان اسلام- به جز ایران- شده بود، تغییر می داد.
از طرفی سلیمان دنیا یکی از اساتید عرب که اکثر کتابهای غزّالی را تصحیح و در مصر و لبنان منتشر کرده بود هم در این همایش حضور داشت. وی از طرفداران سرسخت غزّالی و طرز فکرش است و عمری با این دلبستگی به سر برده و از کسانی است که به هیچ عنوان اینکه غزّالی ِدیگری هم غیر از این غزّالی معروف وجود داشته باشد را برنمی تابد.
وقت سخنرانی پور جوادی که می شود، مقاله‌اش را می خواند تا در اواسط این مقاله- و در حضور سلیمان دنیا- به یافتن نسخه‌ای از این کتاب اشاره می کند که ناگهان می بیند دنیا به او اشاره می کند که سخنرانی اش را ناتمام بگذارد و پایین بیاید او متحیّرانه و به احترام کسوت ِاو این کار را می کند. پس از اتمام جلسه از او می خواهد که نسخه‌ای را که یافته است منتشر نکند؛ به همین سادگی. نمی‌دانم اینرا هم خواسته که نسخه را اصلاً نابود کند تا خیال دنیا از هر جهتی راحت شود یا نه ولی پیداست که او نمی‌خواسته پس از عمری سینه زدن زیر علم غزّالی، تمام بافته هایش پنبه شود و ترجیح می‌دهد که حقیقت ناگفته بماند- آنهم حقیقتی در این حد که براندازنده‌ی فلسفه در جهان اسلام خود آخر ِسر مغلوب فلسفه شد- ولی رؤیاهای او دست نخورده باقی بمانند.
عرض کردم در اوّل این نوشتار که جواب دادن به این پرسش آسان است ولی عمل به آن...؟
کتاب مورد نظر به فارسی منتشر شده است؟
پاسخحذفنمیدانم.
حذف