بر خیالی جنگشان و صلحشان

سه پرسش از سه حاکم خودکامه                                                                سه‌شنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۱

   

۱- صدّام حسین نباید به همین زودی فراموش شود. دیوانه‌ای تمام عیار که نه نفع خودش را شناخت و نه کشورش را چگونه از یادها برود؟ پیش از آنکه طناب دار را با آن وضع رقّت بار به گردنش انداختند اگر یک سؤال از او می‌پرسیدند جا داشت. عراق کشوری بی‌نظیر در خاورمیانه بود از لحاظ داشتن منابع فراوان آب و نفت توأمان. کشورهای دیگر بیشترشان نفت دارند و کمترشان آب و بعضی هم هیچکدام. عراق پیشینه‌ی تاریخی خوبی هم داشت که می‌توانست یا می‌تواند پشتوانه‌ی فرهنگی آن باشد. هزینه‌ی دو جنگ با ایران و کویت و پیامدهای آنها در طول سی سال، صدها میلیارد دلار می‌شود. اگر صدّام حسین این پول را در جیبش می‌گذاشت و به اسم خود خرج گسترش دانشگاههای، کشاورزی و صنایع این کشور می‌کرد الآن عراق آبادترین کشور خاورمیانه و یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان بود. اکنون نیز صدّام هم در اوج قدرت بود و شاید دستکم بیست سال دیگر در اوج عزّت فرمانروایی می‌کرد و شاید در تاریخ هم اگر نام او را به نیکی نمی‌بردند به بدی هم یاد نمی‌شد. کدام مغز علیلی این را با آن عوض می‌کند؟ 
   
۲- همین سؤال را با مقداری تفاوت از آدولف هیتلر و پیش از خودکشی وی ‌می‌شد پرسید. آلمان نازی با سرعتی حیرت‌انگیز و با قدرتنمایی مردی که حتّی اهل فرهنگ هم شیفته‌ی نظم و اقتدار و ادّعاهایش شده بودند، پیشرفت می‌کرد. برای کسب قدرت بیشتر نیازی به کشورگشایی نبود. به فرض هم اگر آلمان نیازی به فتح دیگر جاها داشت هم می‌توانست به اندک قناعت کند چنانکه به هنگام ورود به اتریش، از ارتش آلمان به رهبری پیشوای اتریشی الاصلش استقبال نیز شد. بیشتر از آن هم امکان داشت، چه بسا کشورهای فتح‌شده بعدها با استقلال نسبی که می‌یافتند شالوده‌ی اروپای واحد را می‌گذاشتند، یکجور ایالات متّحده اروپا؛ امّا اعلام جنگ به شوروی کار را خراب کرد. رایش سوّم فقط اگر به مقداری از فتوحات خود اکتفا می‌کرد و به دیگر نقاط چنگ نمی‌انداخت، تا سالها ضلع سوّم قدرت جهان را در کنار امریکا و شوروی به خود اختصاص می‌داد. اگر از هیتلر می‌پرسیدند که اگر به گذشته بازمی‌گشتی باز هم همان کارها را می‌کردی، چه می‌گفت؟
  
۳- تبلیغات تلویزیونی در ایران خصوصاً در دهه‌ی فجر از فلان صرفه‌جویی اقتصادی می‌گفت که مثلاً سالانه چندین میلیون دلار به کشور سود رسانده امّا کسی از ضررهای یک سال اخیر نگفت. ایران در یک سال پنجاه میلیارد دلار ضرر کرد که معادل نیمی از خسارت غيرنظامی اندکی است که برای جنگ ایران و عراق تعیین کرده‌اند(رقم اصلی دستکم ده برابر این است). اگر تمام ادّعاهای حاکمان کشور را باور کنیم که اینها برای جلوگیری ایران از پیشرفت ایران باشد (که ادّعای مضحکی است) فرض کنید با تعطیل‌کردن غنی‌سازی و واردکردن سوخت از خارج کشور، تحریمها (فقط بخش نفتی و بانکی آن) برداشته و این پول صرف ساخت پژوهشکده‌هایی برای تحقیق در مرزهای دانش امروز می‌شد و کاری می‌کردیم که مغزهای کشور و المپیادی‌ها – البتّه با اختیار خود- در کشور بمانند و رفته‌ها بازگردند؛ در آن صورت حرکت ما به سوی پیشرفت علمی بود یا حالا؟
  
در دو مثال بالا، دو حاکم عراق و آلمان از جایی به بعد به سیم آخر زدند و همان مقدّمه‌ی شکستشان شد، از روز روشن‌تر است، نظامی که خود را برای برخورد با شورشهای احتمالی آماده می‌کند، به سیم آخر زده است. این شاید برای برخی خوشحال‌کننده باشد ولی فراموش نکنید که آن دو نفر، دو سرزمین سوخته از خود به جای گذاشتند ولی هیچ ایرانی نمی‌تواند ببیند ایران به سرنوشت دو کشور دیگر دچار می‌شود. رهبر نظام، سیاست ِیا من یا هیچ را در پیش گرفته و هرکسی به هرمقدار که می‌تواند باید جلو این برنامه‌ی او را بگیرد. روشن‌گری درباره‌ی پوچ‌بودن حماسه‌ساختن از چنددرصد غنی‌سازی اوّلين گام در این راستاست.