نظام، تلگرام و پشم گاومیش‌

                                                                                                      دوشنبه ۱۸ تیر ۱۳۹۷

مفاهیم زیادی هستند که تا به کشور ما می‌رسند تبدیل به کاریکاتور می‌شوند. یکی از آنها که اتّفاقاً در ولایت ما خیلی کاربرد دارد،‌ سندرُم پشم گاومیش‌تراشی یا (Yak Shaving) است. ابتدا به این مثال توجّه کنید:

  

فرض کنید می‌خواهید ماشینتان را بشویید ولی متوجه می‌شوید که شلنگ آب پاره شده پس تصمیم می‌گیرید از سوپرمارکت آن طرف رودخانه شلنگ نو بخرید ولی برای آنکه به آن‌طرف رودخانه بروید لازم است که از ایستگاه عوارضی جاده عبور کنید و عوارض بپردازید. یادتان می‌آید که همسایه‌تان کارت تخفیف عوارضی دارد و می‌توانید کارت تخفیف او را قرض بگیرید. ولی او کارت تخفیف عوارضی را قرض نمی‌دهد مگر اینکه شما متکای پشمی را که پسرتان از آنها قرض گرفته بود به آنها برگردانید. ولی پسرتان متکا را پاره کرده و نیاز به مقداری پشم دارید تا آن را ترمیم کنید و برگردانید. در نهایت تصمیم می‌گیرید به دامداری بروید و مقداری پشم گاومیش تهیه کنید. عاقبت می‌بینید که روز به پایان رسیده و شما به جای اینکه ماشین را بشویید، پشم گاومیش تراشیده‌اید! در حالی که همان ابتدا که دیدید شلنگ آب پاره شده می‌توانستید ماشین را مثلا با سطل آب بشویید. اگرچه با کیفیت کمتر شسته می‌شد ولی حداقل همان موقع کار انجام و تمام می‌شد. (کاملتر)

  

حالا برگردیم به موضوع خودمان؛ در انتخابات گذشته نیروی تلگرام در بسیج کردن مردم علیه نامزدهای نزدیک به حاکمیّت،‌ نظام را روی تلگرام حسّاس کرد که با محدودیّت موقّت آن به خیر گذشت. پس از آن در دی‌ماه پارسال، تلگرام مهمترین وسیله‌ی ارتباط بین معترضان بود که در نهایت «عالی‌ترین سطح نظام» را به این نتیجه رساند که در خفا دستور به فیلتر آن بدهد. قوّه‌ی قضائیّه مراکز ارائه‌دهنده‌ی خدمات اینترنتی را موظّف به فیلترکردن تلگرام کرد. پس از مدّتی خبر آمد که برخی شهروندان (ارگانهای رسمی،‌ نمایندگان مجلس و...) نیز حقّ فعّالیّت در تلگرام ندارند. دادستان اصفهان اخیراً خود استفاده از فیلترشکن را جرم تلقّی کرد. برخی از ادمین‌های تلگرامی با محتوای «آشپزی» که پیشتر کانال خود را ثبت کرده بودند، احضار شدند و به آنها گفته شده که اگر به «سروش» نروند حکم جلب آنها صادر خواهد شد. (خبر)

  

حالا برگردید به ابتدای ماجرا تا دریابید چرا می‌گویم در ایران فعلی نظامی کاریکاتورگونه بر ما حاکم است. در «پشم گاومیش‌تراشی» اگر پشم گاومیش تهیّه می‌شد نهایتاً با یک روز تأخیر ماشین هم شسته می‌شد، یعنی نیمچه ربطی بین وقایع وجود دارد ولی اگر چند ماه پیش به شما می‌گفتند که واکنش نظام به تظاهرات مخالفان، احضار مدیران کانال آشپزی خواهد بود، چه فکر می‌کردید؟ در برابر طغیان علیه نظام، از ابتدا باید اصل مشکل ریشه‌یابی می‌شد نه اینکه استفاده از وسیله‌ی ارتباط جرم تلقّی شود که با این حساب موبایل هم وسیله‌ی جرم است. اگر چند نفر از یک ابزار استفاده‌ی مجرمانه می‌کنند، چاره در برخورد با آنهاست نه همه‌ی استفاده‌کنندگان و در نهایت برخورد با کسانی که قطعاً با این‌گونه امور کاری ندارند و با میل و رغبت کانال خود را با دادن مشخّصات ثبت کرده‌اند، هیچ توجیه عقلانی ندارد.

 
در مضحکه بودن ماجرا همین بس که اگر فعّالیّت تلگرامی جرم است (که نیست) فرضاً اگر خانم آشپز کانالش را ببندد مشکل حل می‌شود پس اجبار به عضویّت در «سروش» دم خروسی است که بدجور بیرون زده است. برای کامل‌شدن وجه ابزورد ماجرا همسر این خانم به مقام مسئول می‌گوید که اگر استفاده از فیلترشکن جرم است، همسرش از تلگرام طلایی و بدون فیلتر استفاده می‌کند، پس جرمی مرتکب نشده است و پاسخ می‌شنود که «من مأمورم و معذور» یعنی انتظار استدلال نداشته باش، به من چیزی را گفته‌اند که به شما ابلاغ کنم و جای چانه‌زنی هم ندارد.

یک‌بار دیگر اصل ماجرا را بخوانید تا ببینید بسیاری از کارها در نظام حاکم بر ایران بر «طفره‌رفتن» استوار است. رها کردن اصل ماجرا و پرداختن دومینووار به موارد کم‌اهمیّت‌تر تا رساندن کارد به استخوان. مثالهای زیادی در سیاست داخلی و خارجی می‌توان یافت که دقیقاً بر اساس همین الگو توضیح‌پذیر است.