شنبه ۹ فروردین ۱۳۹۹
نطفه‌ی ابتدایی سازمان ملل پس از جنگ جهانی دوّم بسته شد. وقتی که پس از دو جنگ خانمانسوز جهانگیر، باور عمومی به این رسید که سرنوشت همه‌ی انسانهای ساکن کره‌ی خاکی به هم مربوط است و زندگی و سیاست‌ورزی صرفاً بر اساس منافع ملّی ِهر کشور دیر یا زود و خواه‌ناخواه به تضاد و کشمکشی می‌انجامد که با توجّه به پیشرفت سلاحها و اختراح بمب اتمی بسیار محتمل است که به نابودی نسل بشر بینجامد. اینکه این سازمان تا چه حد سازمان «ملل» بود و چقدر در ایفای وظیفه‌ای که از آن انتظار می‌رفت موفّق، بحث دیگری است.
با فراگیرشدن دشمنی نامرئی مانند ویروس کرونا که همه را با هر عقیده و ملیّتی تهدید می‌کند، دو راه پیش روست: یکی کوبیدن بر طبل اختلاف و شادمانی از کم‌آوردن دشمن سیاسی خود در برابر این ویروس و از همه بدتر طرح تئوری‌های توطئه‌ی عجیب و غریب و راه دیگر تلاش برای بازیابی اعتماد عمومی ازدست‌رفته‌ی جهانی و یادآوری اینکه همه ساکن یک کشتی به نام کره‌ی زمینیم. کارنامه‌ی کشورهای مختلف در همین مدّت کم نشان می‌دهد که هر یک کدام راه را برگزیده‌اند. متأسّفانه چشم‌انداز کلّی اصلاً خوب نیست.
در اخبار داشتیم که عربستان سعودی بزرگترین خریدار سلاح در جهان شد. برای چه؟ برای مقابله‌ی احتمالی با ایرانی که به نفتکش‌ها و میدان نفتی آنها حمله کرد و ادامه‌ی جنگ با حوثی‌های تحت حمایت ایران. به بیان واضح‌تر ایران باعث شده است که میلیاردها دلار از پول نفت یک کشور اسلامی به جیب کارخانه‌های اسلحه‌سازی عمدتاً امریکایی سرازیر شود. این پول در یک دنیای موازی که ایران واقعاً به شعار اتّحاد بین مسلمانان وفادار بود می‌توانست صرف سرمایه‌گذاری در صنایع ایران شود. اگر خیلی خوشبینانه است، این پول می‌توانست صرف پیشرفت دیگر کشورهای عربی و مسلمان یا فقط خود عربستان شود. دیدن اینکه چه کشورهایی از جنگهای خاورمیانه سود می‌کنند و بنا بر همین منطق تمایلی به پایان‌دادن به آن ندارند، خیلی سخت نیست.
در یک چشم‌انداز بزرگتر این پول و مخارج مشابه در دیگر کشورهای جهان به جای اینکه صرف پیشرفت فرهنگی و معنوی و بالندگی بشر شود، صرف جنگ‌افروزی یا جنگ تسلیحاتی می‌شود. خبر موشک روسی مسلّح به موتور اتمی همین چندی پیش منتشر شد. لابد بدیل یا ضدّ امریکایی آن هم دیر یا زود پیدا می‌شود و ترامپ هم که تأسیس نیروی نظامی فضایی امریکا را اعلام کرد تا احتمالاً پروژه‌ی جنگ ستارگان ریگان را ادامه بدهد. شنیدن آنقدر این اخبار عادی شده که کسی به مهمل و بی‌معنابودن این جنگ‌ها نگاه نمی‌کند و انتقاد از آن را احتمالاً حاصل نگاهی رمانتیک به جهان بداند.
کرونا می‌گذرد ولی ویروس دشمن‌انگاری و دشمن‌تراشی و کسب منفعت به بهای ضرر و زیان و مرگ و بی‌خانمانی دیگران ادامه می‌یابد. دبیرکل سازمان ملل چندی پیش درباره‌ی محیط‌زیست گفت که به‌زودی به نقطه‌ی بی‌بازگشت می‌رسیم. این حکم باید پیرامون سرنوشت بشر بیان شود و نه فقط محیط‌زیست. دشمنان بشر سیاستمداران و سیاست‌زدگانی‌اند که شعارشان «فقط من» است. دوستداران بشر کسانی‌اند که شعارشان این است:«همه یکی هستیم». وظیفه‌ی روشنفکران رسواکردن دشمنان بشر و پاسداشت حیات است فارغ از نوع تجلّی آن در هر یک از اشکالش و رعایت انسان است، با هر عقیده و مذهبی، خود را اگر شاهکار خدا بداند یا نه.
با این همه از یاد مبر
پاسخحذفکه ما
ــ من و تو ــ
انسان را
رعایت کرده‌ایم
(خود اگر
شاهکارِ خدا بود
یا نبود)،
و عشق را
رعایت کرده‌ایم.