هوش چالش‌برانگیز

                                                                                                                سه‌شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۴

تصویر بالا را که حتماً می‌شناسید سرکار خانم تیلی نوروود بازیگر هوش مصنوعی است که واکنش منفی اکثر بازیگران را برانگیخته است. خیلی ساده می‌توان گفت که این تصویر چیزی جز نسخه‌ی پیشرفته‌ی یک شخصیّت انیمیشنی نیست ولی بعید می‌دانم کار به اینجا منتهی شود. حدّاقل حضور «بازیگر» هوش مصنوعی در هر نقشی که از واقعیّت فاصله داشته باشد در آینده‌ی نزدیک قابل انتظار است؛‌ مثلاً شخصیّتهای داستانهای علمی-تخیّلی همچون فرازمینی‌ها یا فیلمهای ساخته بر اساس کمیک‌بوکها و قصّه‌های ابرقهرمانی. دست‌کم از امثال گال گادوت بااستعدادتر به نظر می‌رسد.

 

نکته اینجاست که دو مسأله را باید در نظر گرفت: یکی اینکه جدال بین «آنچه می‌توان» و «آنچه باید» بسیار قدیم است و هر بار با پیشرفتی نوین در فناوری و دستاوردهای بشری بحثش داغ می‌شود. دوم اینکه بایدها معمولاً رعایت نمی‌شوند و در صورت وجود فشار زیاد در پس پرده به حیات خود ادامه می‌دهند مثل سلاحهای اتمی یا دستکاری ژنتیکی انسان.

 

آنچه که خیلی محتمل به نظر می‌رسید دیریازود سروکله‌اش پیدا شود،‌ تولید محتوای اروتیک بر اساس هوش مصنوعی بود. خیره‌شدن به تصویر صفحه‌ی نمایش به جای داشتن رابطه‌ی سالم با یک موجود ملموس کم بود که واقعی‌بودن آن تصویر هم از آن رخت بربست. البتّه فیلمهای اروتیک انیمیشنی پیشتر جاده را صاف کرده بودند ولی حدّاقل بیننده می‌دانست که آنچه می‌بیند یک نقاشی بیشتر نیست. تازه اینها از نتایج سحر است یعنی همانطور که تا چندسال پیش کسی تصوّر آنچه را که در حال رخ دادن است نمی‌کرد،‌ چه‌بسا چندی بعد حرفهای امروز ما نیز کهنه به نظر برسد.

 

در موسیقی که نیازی به خلق موجودی شبیه انسان کمتر است و از وجوه مختلف انسان به چیزی بیش از بازآفرینی صدایش نیاز نیست. ساخت کلیپهای متنوع و جابه‌جا کردن صدای خوانندگان به ویژه در فضای وب فارسی واکنش‌های گوناگونی برانگیخته و نگرانی‌های زیادی را درباره‌ی جنبه‌های اخلاقی و حقوقی ماجرا به وجود آورده است. فرنگی‌ها خیلی حرفه‌ای‌ترند و اخیراً جوری موسیقی تولید می‌کنند که حتّی مخالفان را هم به تردید انداخته‌اند. فقط برای نمونه به این قطعه موسیقی ساخته‌ی هوش مصنوعی با استفاده از صدای Sia توجّه کنید.

 

توافق نانوشته‌ای وجود دارد درباره‌ی ساخت لطیفه‌ها که اگر به اندازه‌ی کافی خنده‌دار باشند دیگر توهین‌آمیز بودن یا نبودن آنها خیلی مهم به نظر نمی‌رسد. حالا هم اگر یک قطعه موسیقی تا این حد زیبا از کار در بیاید، دهانها برای انتقاد از درستی یا نادرستی کار بسته می‌شود ولی پایان کار کجاست؟ چون هوش مصنوعی با تحوّل روزافزون خود پرسش‌های تازه‌ای هم خلق می‌کند. جنبه‌ی مثبت ماجرا اینجاست که این پرسش‌ها به انسان پیرامون شناخت از خودش کمک می‌کند. بازپرسی اینکه آگاهی واقعاً چیست؟ ممکن است حضور انسان روی این سیّاره هم مرحله‌ای عالی و پیچیده از چنین فرایندی باشد؟ آیا انسان می‌تواند موجودی آگاهتر یا تواناتر از خود بیافریند؟ آیا توانایی این موجود می‌تواند از انسان فراتر رود؟ در صورت کشمکش بین هوش مصنوعی و واقعی برنده کیست؟ و مانند آن. 

 

پیشین: هوش جعلی