نکاتی پیرامون ترجمه‌ی قرآن-1- فتح باب کتاب
«اِهدنا الصّراطَ المستقیمَ صراطَ‌الّذینَ انعمتَ علیهم غیرِالمغضوبِ علیهِم ولا الضّالّین»
ترجمه‌ی معروف: ما را به راه راست هدایت کن؛ راه کسانی که به آنان نعمت دادی، نه کسانی که بر آنان خشم گرفتی و نه گمراهان.
ترجمه‌ی صحیح‌تر: ما را به راه راست هدایت کن، راه کسانی که به آنان نعمت دادی، نه بر ایشان خشم گرفتی و نه گمراه شدند.
ترجمه‌ی صحیح‌تر: ما را به راه راست هدایت کن، راه کسانی که به آنان نعمت دادی، نه بر ایشان خشم گرفتی و نه گمراه شدند.
سوره‌ی حمد تنها سوره‌ای است که باید در هر نماز خوانده شود پس اهمیّت خاصّی دارد به گونه‌ای که بهتر است بدون کمترین اشتباه در معنا یا تفسیر قرائت شود. ترجمه‌ی اوّل، از آن ِبیشتر کسانی است که ترجمه‌ی آنها را دیده‌ام و به همه از کودکی در مدارس یاد داده می‌شود. ابن هشام در باب اوّل« مغنی الّّبیب» ذیل کلمه‌ی «غیر»، همین آیه را آورده است و «غیر» را صفت «الّذین» گرفته است که مؤیّد معنای دوّم است. در ترجمه‌ی اوّل، کسانی که بر آنان نعمت ارزانی شده طبعاً پیامبر و ثقل اصغر، یعنی اهل بیت او هستند ولی ذهن از «غیر» به بعد متوجّه افراد گمراه و کسانی می‌شود که خشم پروردگار را برانگیخته‌اند امّا در ترجمه‌ی دوّم، هر سه عبارت متوجّه بزرگان دین است که هم نعمت خدا را دریافت کرده‌اند، هم برآنان خشم‌نگرفته است و هم گمراه نشده‌اند. این معنا با توجّه به انحصار توجّه قاری یا نمازگزار به پیامبر و اهل بیتش حلاوت دیگری دارد. اوّلین بار این نکته را در جلسه‌ای از آقاي خزعلی شنیدم و با دیدن کتاب مغنی مطمئن شدم.
محمّدعلی کوشا کتاب بسیار خوبی نوشته است به نام« ترجمه‌های ممتاز قرآن در ترازوی نقد» که ترجمه‌ی بسیاری از مترجمان قرآن را نقد کرده و ترجمه‌ی خود را نیز پیشنهاد داده است. او در بخش نقد ترجمه‌ی بهاءالدّین خرّمشاهی- گرچه «غیر» را بدل گرفته نه صفت ولی باز- معنای دوّم را تأیید می‌کند. خرّمشاهی ترجمه کرده است:« راه آنان که آنان را نواخته‌ای ، نه آنان که از نظر انداخته‌ای و نه گمراهان» کوشا در نقد خود بر این ترجمه می‌گوید:« مترجم محترم با توجّه به اینکه«غیر» بدل از ضمیر«هم» یا«الّذین» است، جمله‌ی« نه آنان که از نظر انداخته‌ای» را آورده‌اند ولی این جمله، ناشیوا و ثقیل به نظر می‌رسد. ضمناً تعبیر« از نظر انداخته‌ای» معادل« غیر المغضوب علیهم» نیست بلکه تقریباً لازمه‌ی معنای آن است. ترجمه‌ی بهتر آیه چنین است:« راه آنان که به ایشان نعمت دادی، که نه خشم‌گرفته‌شدگانند و نه گمراهان».
ترجمه‌های کوشا از لحاظ رساندن معنا و رعایت قواعدعربی، قوی است ولی از دید من ایشان آن تسلّطی که بر زبان مبدأ دارد، بر زبان مقصد ندارد؛ مثلاً «خشم‌گرفته‌شدگان» و «گمراهان»، چه صفت برای موصوفِ جمع باشند و چه گزاره‌ی نهادِ جمعی مانند«آنان»، باید مفرد آورده شوند. با وجود این، خواندن کتاب ایشان را- که شاگرد کسانی چون منتظری و صالحی نجف‌آبادی بوده است- به همه‌ی قرآن‌دوستان توصیه می‌کنم. به نظر من اگر کوشا ترجمه‌ی خود را از قرآن ارائه کند، از بهترین و کم‌نقص‌ترین ترجمه‌ها خواهد بود.
پ. ن: صالحی نجف‌آبادی به قلم کوشا.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
لطفاً نظرتان همراه با انتخاب یک نام و رعایت اخلاق باشد.