پایان جنون هشت‌ساله

                                                                                                     شنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۲ 
  
  

۱- گرایشی جنون‌آمیز در هشت‌سال گذشته بر کشور حاکم بود که برکشندگان آن باید به خدا، تاریخ و مردم پاسخگو باشند. آیا ایران واقعاً مستحق چنین تنبیهی بود؟ سیاست، اقتصاد، جامعه و هر وجهی از وجوه این مرزوبوم گرفتار شعارزدگی، دروغ، ریا و قدرت‌خواهی شد؛ ما مسخره‌ی جهانیان شدیم تا دل حاکم بزرگ خوش باشد که «لااقل بساط اصلاح‌طلبی جمع شد». خب این کار با گماردن قالیباف یا لاریجانی یا هرکس دیگر هم می‌شد. این هشت‌سال در کنار تاریخچه‌ی جمهوری اسلامی و تاریخ معاصر جای بررسی بسیار دارد.

  

۲- جلیلی اگر نامزد نظام نبود، یک ویژگی داشت که می‌توانست هشت‌سال سیاه دیگر را رقم بزند و ایران را ایرانستان کند. شاید با دویست تومان بتوان به ارزش سیصدتومان جنس خرید امّا گفتن اینکه می‌توان با آن دوهزار تومان خرید کرد «به شرط اینکه باور داشته باشیم که می‌توانیم»، خوش‌بینی یا ایمان نیست، حقّه‌بازی است. احمدی‌نژاد در این قمار خوب وارد بود و رهبر و نظامیان هم بر سر او خوب شرط می‌بستند. هربار که جلیلی در مناظرات می‌گفت باید تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم (وهمین را فقط بلد بود) نسخه‌ی جدید این قمار را به چشم می‌دیدیم و با گوش می‌شنیدیم. از اظهار نظر فلان طرفدار وی که «اگر تحریمها لغو شود باید عزا بگیریم» تا حمایت تفکّر مصباحی و همراهی زامبی‌های هتّاک بر سر صندوق رأی، نشان می‌داد که نیمه‌ی سیاه حاکمیّت بدخوابی برای ما دیده که شکرخدا تعبیر نشد. حالا می‌توان نشست و اندیشید که چه باید کرد.

  

۳- کار فرهنگی مقدّم یا دستکم همراه با کار سیاسی و اجتماعی است. تعداد واقعی رأی‌دهندگان به جلیلی هرقدر باشد نگران‌کننده است. باید دلواپس آن کس بود که چنین فکر و نگرشی را می‌پسندد. درست است که بسیاری بدون دقّت یا بر اساس شنیده‌ها رأی دادند و بسیاری نیز تابع شایعه‌ای شدند که او را برگزیده‌ی رهبر می‌دانست و بخشهایی از سپاه- طبق شنیده‌ها- در این امر بسیار کوشا بودند امّا باید نگران چنین توده‌ای بود که منتظر احمدی‌نژادی دیگر هستند. 
  
 ۴- آرای اعلام‌شده برای روحانی تفاوت زیادی با نتایج نظرسنجی‌ها تا پیش از اعلام حمایت هاشمی و خاتمی دارد. یعنی دو نامزد بالقوّه و بالفعل ردّصلاحیّت‌شده‌ی نظام می‌توانند آرای کسی را چنین بالا ببرند، آن هم به رغم تأخیر در تشکیل ائتلاف و آن همه محدودیّت و دست‌بردن در فیلم تبلیغاتی و جزآن؛ تازه گروههای عمده‌ی سبز از هیچ نامزدی حمایت نکردند. این درس خوبی است برای افرادی که پیرامون خاتمی و هاشمی و پایگاه اجتماعی آنها رجزها خواندند. اینجور مواقع تیترهای کیهانی برای خالی نبودن عریضه «رأی به نظام» را دستاورد بزرگ انتخابات می‌خواندند که با گفته‌ی رهبر که «آن کسانی که نظام را قبول ندارند هم بیایند» این بار نمی‌توان چنین ادّعایی کرد.

   
 ۵- این رأی «نه» به ردّصلاحیّت ناجوانمردانه‌ی هاشمی بود، به حصر اعلام‌نشده‌ی خاتمی، به تهمت‌زنی به ناطق نوری، به حذف دستغیب از مجلس محفلی خبرگان، به اوباشی که سخنرانی سیّدحسن خمینی را ناتمام گذاشتند و از آنان تشکّر شد، به بخش انتصابی حاکمیّت که نماینده‌ی اقلیّت است، به صندوق شماره ۱۱۰؛ و آری به دلمشغولی کسانی مانند سیّدعلی سیستانی که برای اوّلین بار در مورد مسائل ایران دخالت و توصیه می‌کردند، به تمام هنرمندان و دانشوران و نخبگانی که به سیاست علاقه‌ای نداشتند امّا برای بازماندن روزنه‌ای هرچند کوچک به میدان آمدند.
   

۶- جنبش سبز بیرون از حاکمیّت است و تیغ نقد آن بیش از آنکه متوجّه دولت باشد رو به سوی رهبر و نهادهای زیر نظر او دارد. شورای نگهبان، قوّه‌ی قضائیّه و دیگر نهادها هنوز باید پاسخگوی بسیاری مسائل باشند. انتخابات –بجا یا نابجا- مقدار زیادی از نیرو و توجّه منتقدان را به خود معطوف کرد و نادرست آن است که وقایع چهارسال گذشته در پرتو آرامش نسبی داخلی و حلّ‌وفصل محتمل مناقشه‌ی هسته‌ای کمرنگ شود. اینطور نخواهد شد.