جنبش سبز و خطّ موازی

                                                                                                     پنجشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۲

  

در انتخابات آينده چه اتّفاقی خواهد افتاد؟ صرف نظر از كيفيّت برگزاری آن و درست يا غلط بودن فلان كنش، سه حالت متصوّر است:

  

يك. روحانی (يا عارف) پيروز میشود. بار ديگر اينكه نيرويی پشت تغييرخواهان است كه به ناحق از نقش‌آفرينی محروم شده، ثابت میشود. رهبر نظام ابتدا «خودش» را برابر نظام و كلّيّت جمهوری اسلامی میگيرد، سپس منتقدانش را مخالفان نظام و ج.ا میخواند كه سفسطه‌ای بانمک است. او میگويد شركت در انتخابات، تأييد نظام است و اكثريّت خاموشی كه مخالف نظام باشند در ايران وجود ندارد. اگر نادرستي آمار انتخابات گذشته را ناديده بگيريم، ديرزمانی است كه بسياری به افرادی رأي میدهند كه در جناح فكری وی قرار ندارند. اين رأي، مخالفت با خامنه‌ای است حتّي اگر رأي به مخالفت با نظام نباشد. حذف رفسنجانی با فشار وزارت اطّلاعات ترس از همين افراد بود. ايران گروگان تيم خامنه‌ای و قدرتگرايان پيرامون اوست.

با آمدن فرضي روحانی جا براي تنفّس اصلاح‌طلبانی كه از تيررس قدرت مطلقه دور مانده‌اند باز مي‌شود و طيف‌هاي مابين جنبش سبز و اصولگرايان منتقد پر مي‌شود(اينجا). اين پربودن كمک میكند دوگانه‌ی موافق- مخالف نظام از بين برود و فرايند تغيير در ايران آرامتر و مسالمت‌آميزتر طی شود.

  

دو. ولايتی (يا قاليباف يا حتّي رضايی) پيروز میشود. ديوانگی هشت‌ساله‌ی حاكم بر ساختار سياسي به پايان میرسد. تنش‌زدايی با جهان آغاز و تلاش میشود صدماتی كه اقتصاد ايران در اين مدّت خورده جبران شود. شايد اين از چشم بسياري خوب نباشد چون هم فاصله‌ی بين مردم و نظام كمتر مي‌شود و با گشايش اقتصادی بسياری از انتقادات از بين میرود و هم با گذشت زمان بسياري از انتقادهاي تند كمرنگ يا حتّي فراموش میشوند؛ گرچه حكومت همچنان توتاليتر است ولي با سيركردن گرسنگان به بقای خود ادامه میدهد.

در جواب اين ديدگاه بايد گفت كه اوّلاً دور از انصاف و اخلاق است كه برای رسيدن به هدف خود وضع بد اقتصادي و اجتماعي را براي ايران بپسنديم، ثانياً هم ولايتی و هم قاليباف -و بیپرده بگويم هركس كه اندكي فهم و شعور داشته باشد- با شخص خامنه‌ای زاويه دارند. قاليباف به تمام رهنمودهای رهبر در شهرداری عمل نكرد (براي مثال ديدار مستقيم با مردم و .. يعني همان كارهايی كه احمدی‌نژاد میكرد) و شعار تنش‌زدايی ولايتی هم فاصله‌ای محسوس با شعار پايداری رهبر دارد كه در اين چند روز بيان كرده است. من پيشتر هم گفتم (اينجا) كه با تداوم تک‌روی رهبر، وی حمايت و همراهي بسياری از اصولگرايان را از دست خواهد داد و با ردّ صلاحيّت رفسنجانی واقعاً هم چنين شده است. به اعتراض و نامه‌ی دور از انتظار حائری شيرازی نگاه كنيد؛ او همان كسی است كه پس از خرداد هشتادوهشت از امكان يا لزوم كشتن مخالفان و معترضان میگفت ولي انگار حالا فهميده كه قطار ترمزبريده‌ی انقلاب تا همه را جز رهبر پياده نكند، سر ايستادن ندارد. نامه‌‌ی فرزند جوادی آملی و بسياری ديگر هم نشان میدهد كه خامنه‌ای روز به روز تنهاتر میشود. بر خلاف آنچه عارف گفت، هشت‌سال گذشته حكومت دست اصولگرايان نبود چون احمدینژاد به هيچ اصلی پايبند نبود. بسياری از انتقادات اصولگرايان در مسائل سياسی، اجتماعی و فرهنگی به علّت اين بود كه آنان بيرون گود بودند، وقتي به درون آيند میبينند كه از اقتصاد تا سياست خارجه مجبورند همان سياستهای اصلاح‌طلبان را دنبال كنند و اين تأييد منش و روش آنها خواهد بود. رهبر نظام چون هيچ‌وقت مسؤوليّت اجرايی نداشته، توانسته «انقلابی» باقی بماند يعنی با ناديده‌گرفتن هست‌ها بر بايدها انگشت گذارد. اصولگرايانی كه وارد گود شوند با او نيز مشكل پيدا خواهند كرد.

  

سه. جليلی با مدد نامشروع سپاه روی كار بيايد. هر چند ديوانگی هشت‌سال گذشته –گيرم با شكل و شمايل ديگر- ادامه پيدا میكند ولی كاهش جايگاه رهبر نظام به عنوان هدف اصلی نقد جنبش سبز نيز تداوم می‌يابد. احمدینژاد هر كاری نكرد، اين كار را خيلی خوب انجام داد. او قماری بود كه رهبر تمام توانش را روي آن گذاشت و با تمام تأييدها و آينده‌بينیها و شعارهای خاص خود به او پشت‌گرمی داد. باخت احمدی‌نژاد باخت رهبر بود. شعارهای جليلی مانند بازگشت به ارزشهای ابتدای انقلاب را احمدی‌نژاد هم میداد ولي اگر هشت‌سال پيش كسانی شک داشتند كه بازگشت به گذشته ناممكن است و بايد فرزند زمان خود بود، حالا ديگر اين سخنان مضحک می‌نمايد. پيروزی جليلی تعداد بيشتری از مردم را به اين نتيجه میرساند كه اصلاحات صندوقی در ايران ناممكن شده است و ادامه‌ي انقلابی‌گری سياست هسته‌ای در ديگر اركان كشور، رهبر نظام و هواخواهانش را به پايان خود نزديكتر مي‌كند. البتّه اين پايان شايد به نسبت دو حالت بالا چندان مسالمت‌آميز نباشد.

  

اينها را برای چه نوشتم؟ اين ايما را نوشتم تا بگويم جنبش سبز، خطّی جدا از تمام گروههای اصلاح‌طلب داخل كشور است و نتيجه‌ی انتخابات براي اين جنبش مسئله‌ی مرگ‌وزندگی نيست تا اين نتيجه يا آن نتيجه برايش خيلی مهم باشد. من اينجا و پس از رأی‌دادن خاتمی عرض كردم كه به جاي كوبيدن او بپذيريم كه سليقه‌‌ی متفاوتی دارد؛ سعی نكنيم او را مثل خود بخواهيم بل اجازه دهيم راهی كه میپسندد ادامه دهد ولی فاصله‌‌ی بين خود و جنبش سبز را هم بپذيرد. در برابر اين انتظار داشتيم كه اصلاح‌طلبان همين ديدگاه را نسبت به اين جنبش داشته باشند كه متأسّفانه برخی اينطور نبودند. وقتي خاتمی نماينده‌‌ی جنبش سبز نباشد، به طريق اولی هاشمی و روحانی نخواهند بود.

  

نمايندگان جنبش سبز در حصر هستند و كمترين خواسته‌‌ی اين جنبش حذف نظارت استصوابی است؛ از انتخابات رياست جمهوری تا مجلس خبرگان. آزادی رهبران سبز، رسيدگی به تمام وقايع چهارسال گذشته و مجازات عاملان آن، آزادي ديگر زندانيان سياسی و بسياری مسائل ديگر كه بايد حلّ‌وفصل شوند. اينها خواسته‌هايی براساس همين قانون اساسی موجود است و نه چنان كه بعضی اصلاح‌طلبان گفتند: تغييرهای ساختاری. موضع گروههاي سبز خارج از كشور در قبال انتخابات پيش‌رو بد نبود. هم‌فكری امثال من نيز براي تهسيل در ايجاد خردورزانه‌‌ی زمينه‌ای است كه هرگونه تغيير آرام را ممكن می‌كند. اينكه تک‌تک افراد طيف گسترده‌‌ی تغييرخواه به چه نتيجه‌ای برسند به خودشان بسته است. پيروزي هيچ گزينه‌ای پيروزی جنبش سبز نيست و از فردای پس از انتخابات، اين جنبش مطالبات چهارسال گذشته‌‌ی خود را پی خواهد گرفت.