جمعه ۲۸ امرداد ۱۴۰۱
عرصه‌های مختلف فرهنگی ملل گوناگون از زمینه‌های علمی و هنری گرفته تا آیین‌های دینی و رسوم و سنّتها مثل اقتصاد (که آن هم به یک معنا وجهی از وجوه یک فرهنگ است) مشمول قواعد عرضه و تقاضا و واردات و صادرات است. هیچ ملّتی نمی‌تواند و نبایست خودکفا باشد چون به معنای کشیدن دیوار دور خود و محروم‌کردن خویش از دستاوردهای دیگر فرهنگهاست. این خودبسندگی منفی اگر هم ممکن باشد در نهایت به ضعف و زوال آن فرهنگ می‌انجامد. بله، واردات بیش از حد و نداشتن توان صادرات فرهنگی به تحت تاثیر دیگران شدن می‌انجامد که امر مطلوبی نیست.
تعابیر «تهاجم فرهنگی» یا «شبیخون فرهنگی» از ذهنیّت جنگ‌انگارانه‌ی رهبرنظام می‌آید که همه‌چیز را به اصطلاحات جنگی ترجمه می‌کند و فرومی‌کاهد تا با ساده‌سازی موضوعات پیچیده به جنگ حق و باطل کار خود را پیش ببرد. اگر در برابر فرهنگ غرب واردات بیش از صادرات شد، به این فکر کنید که علّت ضعف شما و قوّت آنها چیست نه اینکه خطّ مقدّم فرضی بسازید و خاکریز بکشید.
هر فرهنگی وجه یا وجوه قوی داشته باشد، دیگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد مثل یونان باستان که بر همه‌ی فرهنگهای پس از خود از جمله مسلمانان تاثیر گذاشت. میان مسلمانان نیز اهل سنّت که پیش از تشیّع کلام و فقه ورزیدند بر شیعیان اثر گذاشتند هرچند اختلاف مبانی داشتند. امروز هند و پاکستان از لحاظ سیاسی کارد و پنیرند ولی سینماهای پاکستان در قبضه‌ی بالیوود است. این فهرست را می‌توان همچنان ادامه داد.
انگیزه‌ی نوشتن این یادداشت یکی از دلایل احضار اصغر فرهادی به وزارت ارشاد یعنی حضور فیلم او در جشنواره‌ی اورشلیم است. گشت ارشادهای مستقر در وزارت از درک این نکته غافلند که حضور یک اثر فرهنگی در سرزمین «دشمن» به معنای قوّت صادرکننده و داشتن توان تاثیر بر واردکننده است. در واقع اگر امر برعکس بود -با معیارهای آنان- جای نگرانی داشت. هر اثر هنری ایران مهر فرهنگ این کشور را به همراه دارد و نقش ایران را در بازار فرهنگ جهان بیشتر می‌کند؛ خواه به شکل کتاب باشد یا فیلم یا موسیقی یا هر کالای فرهنگی دیگر. اهل قدرت اگر اهل اندیشه نیز بودند درمی‌یافتند که توان فیلم فرهادی صدها برابر پهپادهایی است که به سرزمین‌های اشغالی می‌فرستند چون پهپاد بر جهان خارج اثر می‌گذارد و فیلم بر درون ذهن و روح بیننده؛ پهپاد اثر محدود و موقّت دارد ولی فیلم نگاه بیننده‌ی اسرائیلی را به ایران و ایرانی تغییر دائمی می‌دهد. اصطلاحات نابجای تهاجم و شبیخون به کنار، یک کالای فرهنگی در سرزمین دشمن مصداق به‌اصطلاح «نفوذ فرهنگی» در آنجاست که سازنده‌اش شایسته‌ی تقدیر است نه احضار و بازخواست. اینها را البتّه کسی می‌فهمد که مسائل را در سطح و ظاهر نبیند که از قشریان حاکم گویا چنین انتظاری چندان بجا نیست.
هم پهپاد لازم است هم فیلم و... اینها مکمل هم هستند.
پاسخحذفو البته بیشتر از پهباد و فیلم به دشمن نیاز داریم
حذفسلام
پاسخحذفهم رهبر و هم بعضی از مسولین نظام شبانه روز آماج حملات وحشیانه و ددمنشانه کنشگران فعال فرهنگی هستند ! :-)
از کسانی که هر روز مورد تجاوز چی ببخشید معذرت می خوام تهاجم قرار می گیرند توقع دارید که دیگران را به شکل مهاجم نبینند ؟
آخر انصاف هم چیز خوبی است بزرگوار .