بی‌معنایی «انتظار فرج»

                                                                                                ‌دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۶

                                    

با این که روایت «افضل الاعمال انتظار الفرج» (بهترین اعمال،‌ انتظار فرج است) به نقل عامّه هم ثابت است،‌ چگونه ممکن است حکومت و سیادت رؤسای کشورهای اسلامی، اولوالامر باشند؟!

اگر چنین است،‌فرج موجود و حاصل است، دیگر انتظار فرج برای چه؟ آیا با وجود این همه فرج باز هم فرج می‌خواهیم؟ پس «انتظار الفرج» یعنی چه؟!

در محضر آیت‌الله بهجت،‌ محمّدحسین رخشاد،‌ ج۱، ص۶۱

 ‌ 

*مرحوم بهجت آن زمان این را درباره‌ی رؤسای کشورهای سنّی مذهب گفت ولی نیست تا ببیند که طرفداران ولی‌ّ فقیه مکشوف  و منصوب خدا از لحاظ داشتن ادّعا همه‌ی آنها را در جیب کوچک خود خواهند گذاشت.

قلب قرآن

                                                                                                 ‌سه‌شنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۶

  

  

                       رونقی کان دین پیغامبر گرفت                 از امیرمؤمنان حیدر گرفت

                        چون امیر نحل شیر فحل شد                 ز‌آهن او سنگ موم نحل شد

                    میر نحل از دست و جان خویش بود       زانکه علمش نوش و تیغش نیش بود

                       گفت اگر در رویم آید صد سپاه               کس نبیند پشت من در حرب‌گاه

                       روستم گر اهل و گر نااهل بود            چون ز زالی یافت مردی سهل بود

                       مردی او از خدای لایزال                      وان رستم یا ز دستان یا ز زال

                    شیر حق با تیغ حق دین پروری                 همچو زال و رستم دستان گری

                  او دو مغز است از حسین و از حسن        بل دو مغز است او ازین هر دو سخن

                      لافتی الا علیش از مصطفاست                 وز خداوند جهانش هل اتی است

                       از دو دستش لافتی آمد پدید                    وز سه قرصش هل اتی آمد پدید

                     آن سه قرص او چون بیرون شد براه         سرنگون آمد دو قرص مهر و ماه

                       چون نبی موسی علی هارون بود              گر برادرشان نگوئی چون بود

                         هر دو هم تخم‌اند و هم دم آمده                  موسی و هارون همدم آمده

                        او چو قلب آل یاسین آمدست                قلب قران یا و سین زین آمدست

                       قلب قرآن قلب پر قرآن اوست                  وال من والاه اندر شأن اوست

                      ناقة اللّه بود در سنگ ای عجب              سنگ شق شد ناقه آمد در طلب

                     چون علی فزت و رب الکعبه گفت              ناقة اللّه شیر حق را بر گرفت

                     عطار – مصیبت‌نامه

پیرامون «ترقّه‌بازی»

                                                                                            ‌چهارشنبه ۱۷ خرداد ۱۳۹۶

  

حوادث تروریستی امروز کمابیش گریزناپذیر بود. با مشخصات جغرافیایی ایران، ناممکن‌بودن مهار تمام مرزها و سهولت دستیابی به اسلحه، ترور کور همیشه ممکن است. در واقع رخ‌‌ندادن چنین اتفاقی تا کنون جای تعجب -والبتّه سپاس از نیروهای امنیّتی- داشت نه رخ‌دادنش. چند نکته در این باره:
  

۱- تشکّری که کردم به جای خود ولی هرقدر در حمله به مرقد آیت‌الله خمینی تقصیری متوجّه نیروهای امنیّتی نیست، در حمله به ساختمان مجلس هست. داخل‌بردن کلاشینکف با وجود بازرسی قابل تأمّل است و افراد مسئول باید پاسخگو باشند.
    

۲- عملکرد صداوسیما در اطلاع‌رسانی از شبکه‌های مجازی و شبکه‌های خارجی عقب‌تر بود. دوستان القای آرامش به جامعه را با کوتاهی در اطّلاع‌رسانی اشتباه گرفته‌اند. در حوادث مشابه حتّی در کشورهای پیشرفته و با ضریب امنیّتی بالاتر از ما نیز دقیق صورت می‌گیرد. صداوسیما مهار اطلاع‌رسانی را به دیگران سپرد و احساس پنهان‌کاری اطلاعاتی را تقویت کرد.
   

۳- کشته‌شدن ۱۲ نفر در عملیات تروریستی هرجایی به اعلام عزای عمومی می‌انجامد؛ ‌اگر مسئولان به هردلیلی نخواستند جوّی متشنّج بر کشور حاکم شود، دست‌کم باید از پخش برنامه‌های شاد مثل «خندوانه» خودداری می‌کردند. این بی‌اعتنایی به جوّ حاکم بر کشور اصلا خوب نیست.
   

۴- برخی از رأی‌دهندگان به نامزد مقابل روحانی (به عمد عبارت نامناسب «شکست‌خوردگان» را به کار نمی‌برم) این موضوع را دستاویز حمله به روحانی و ۲۴میلیون نفر کردند. اوّلاً مهار نیروهای نظامی و انتظامی با رهبر است نه روحانی. ثانیاً قبل و پس از انتخاب روحانی هیچ تفاوتی در کشورهای منطقه (همان به اصطلاح «محور مقاومت») و ترکیب نیروهای امنیّتی رخ نداده که بتوان این تغییر را عامل این حوادث دانست.
  

۵- برخی پیران سابقاً اصولگرا به جای اینکه آرامش‌بخش باشند، خود آتش‌بیار معرکه شده‌اند. حمله به کرباسچی به قصد حمایت از مدافعان حرم از آن حرفها بود. من برای بار چندم یادآوری می‌کنم این جمله که «اگر ما در سوریه نبودیم، باید در خانه با داعش می‌جنگیدیم» (در اصل متعلّق به رهبر نظام) کاملاً اشتباه است. چندپارگی و چنددستگی، سوریه و عراق را هم از هم پاشاند نه داعش. داعش –جز هسته‌ی مرکزی آن که تروریست بین‌المللی‌اند- یک نیروی ناشی و ناوارد است که جز ارعابهای کور کاری ازش برنمی‌‌آید. اگر سیاست تبعیض قومی و مذهبی نبود، ‌اصلاً داعشی در خاورمیانه شکل نمی‌گرفت تا بخواهد آتش به پا کند.
  

از همه مهمتر این است که افغانستان درست هم‌مرز ماست با داشتن نیروهای تکفیری. ما در افغانستان با آنها نجنگیدیم ولی مجبور هم نشدیم با آنها در خانه بجنگیم. مهمترین حمله‌ی آنان انفجار حریم رضوی بود که به خاطر تخریب مسجد اهل سنّت در مشهد اتّفاق افتاد، یعنی باز هم شروع‌کننده ما بودیم. مورد افغانستان مثال نقضی بر وجوب حضور در سوریه است. اگر روحانی از ورود ایران به افغانستان جلوگیری نمی‌کرد،‌ فاجعه‌ای بس بزرگ در ایران رخ داده بود. پس مسأله درست برعکس است رفقا؛‌ نعل وارونه نزنیم.

۶- خونسردی و نشان‌دادن آرامش خوب است ولی تعابیر رهبر مانند «ترقّه‌بازی» گونه‌ای رجزخوانی تصنّعی است که تروریستها را تحریک می‌کند، دل داغ‌دیدگان حادثه را می‌سوزاند و در صورت تکرار «ترقّه‌بازی» -که متأسّفانه کاملاً محتمل است،- وجهه‌ی رهبر را از اینی که هست خرابتر می‌کند. پیشتر هم او پیش از تحریم گسترده، قطعنامه‌های سازمان ملل را بی‌اهمیّت شمرده بود؛‌ از یک سوراخ چندبار باید گزیده شویم؟  

رسانه‌های سنّتی، رسانه‌های جدید

                                                                                                   پنجشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۶

ماه رمضان تقریبا مصادف شد با آغاز جلسات توجیهی زائران حجّ تمتّع امسال. از روی کنجکاوی و برای رصدکردن گرایشهای فکری و مذهبی افراد، به کمک برخی دوستان نیم‌‌نگاهی به آمار شرکت‌کنندگان انداختم. در یک مورد خاص میزان مراجع تقلید را که می‌دیدم در کمال تعجّب پس از باقیان بر تقلید آیت‌الله خمینی و آیت‌الله سیستانی (که پیشتر مقلّد آ.خویی بودند)،‌ تعداد مقلّدان سیّدعلی خامنه‌ای از بقیّه بیشتر بود، بعد مکارم و سپس بقیّه.

دیگر مشخّصات را که بررسی کردم دیدم بیشتر این افراد -برای هماهنگی و پیگیری برنامه‌های کاروانها- گفته بودند که نه تلگرام دارند نه از اینترنت استفاده می‌کنند. حالا معادله معنادار است؛ ‌سن‌ها بالا، بدون داشتن پنجره‌ای به دنیا و تنها رسانه، ‌فقط صداوسیما؛ خروجی= رهبر نظام را مرجع اعلم دانستن.

البتّه فقط این نیست و زمینه‌های خانوادگی و فکری و برخی از باقیان بر تقلید آیت‌الله خمینی که مرجعیّت سیاسی و مذهبی را از هم تفکیک نکرده‌اند هم در این آمار دخیل است. اینها را عرض کردم که بگویم وقتی می‌گویند مثلا اصولگرایان پایگاه رأی مشخّصی دارند، به چه برمی‌گردد و ترکیب سنّی و دسترسی افراد به رسانه‌های جایگزین تا چه در جهت فکری آنان مؤثّر است. با گذشت زمان و جایگزینی نسل جوان با نسل پیش به تدریج تغییرات از این هم وسیعتر خواهد شد امّا هیچ چیز جای تبلیغ سنّتی،‌ مسجدی،‌ هیئتی و چهره‌به‌چهره را نخواهد گرفت. همه‌ی موضوع، وب و گوشی هوشمند نیست. البتّه ماهواره‌ها هم هستند ولی مطمئن نیستم که اثر آنها را تا چه حد مثبت بدانم. جای تأسّف است که جنبش سبز یا نیروهای ملّی-مذهبی یا دیگر منتقدانی که به «قانون اساسی» فعلی پایبندند،‌ حتّی یک شبکه‌ی ماهواره‌ای هم نداشته باشند.

انتخابات تمام شد ولی رشد و تعالی جامعه تمام نمی‌شود. شور و هیجان و مطالبه‌گری از دولت نباید تمام شود. تبلیغ نفربه‌نفر و «هرنفر یازده‌نفر» نباید تمام شود. آن زمان تبلیغ برای رأی‌دادن به یک شخص خاص بود، ‌حالا باید تبلیغ برای نقد حاکمیّت اقتدارگرا و تبلیغ ارزشهای مردمسالاری باشد. آن شد،‌ این هم می‌شود. دستکم بدانیم که تفکّر رقیب از همین الآن -بلکه پیشتر و همیشه- در حال تبلیغ فکر خود است (از جمله در همین اعزامهای حج) پس فکر نکنیم که روشنگری دوست و همسایه و همکار فقط منحصر به زمان انتخابات است. 

آدمهای اشتباهی

                                                                                                    ‌جمعه ۵ خرداد ۱۳۹۶

همانگونه که در فتح باب چند روز پیش گفتم، ‌سپهر سیاسی بسیار متغیّر ایران آبستن رخدادهایی است که نداشتن آمادگی رودرویی با آنها عاقبت خوشی نخواهد داشت. متأسّفانه بدنه‌ی نظریّه‌پرداز جنبش سبز الآن یا ساکت شده یا منفعل و از «آفات پیروزی» و «خطرات روزمّرگی» غافل است.

              

ظاهراً همه‌چیز بر وفق مراد است و تغییرخواهان در ایران سیّدمحمّد خاتمی را دارند که می‌تواند با «تَکرار»، هر لیست -ولو گمنام- را پیروز کند. حتّی تحلیلگران خارجی هم فهمیده‌اند که آنکه تاج می‌بخشد خامنه‌ای نیست بلکه خاتمی است. رقابت در این صورت معنای خود را از دست می‌دهد چون دیگر نیاز نیست نامزدها در رقابت با رقیب، نام‌آور باشند چون حتّی گمنامها نیز به سادگی محافظه‌کاران مشهور را شکست می‌دهند و انتخابات به قول سردار طلایی تبدیل به «انتصابات خاتمی» شده است. اینگونه تأثیر ردّصلاحیّت فلّه‌ای نیز کم می‌شود؛ کافی است افرادی با چراغ خاموش و بدون سابقه‌ی بارز اصلاح‌طلبی ثبت نام کنند و... سرانجام معلوم است.

در این میانه با به‌هم‌ریزی خطوط سابق، امکان ظهور «دست‌کم» سه گونه آدم هست:

یک. محافظه‌کار مخفی

محافظه‌کار مخفی کسی است که برآیند گفته‌ها و کرده‌هایش در گذشته بیش از آنکه در نقد، رد یا اعتراض به قدرت حاکم باشد،‌ در تأیید،‌توجیه یا حدّاقل کاستن از قبح ناراستی‌های قدرت حاکم است. مواردی مانند انتخابات (تقلّب، ‌تخلّف، ‌نظارت استصوابی) یا ردّصلاحیّت افراد شاخص مانند هاشمی رفسنجانی، قوّه‌ی قضا و نوع رفتار با زندانیان و جزآن شاخصه‌هایی است که می‌تواند نشان دهد چه کسی محافظه‌کار یا تغییرخواه است. به بیان دیگر حضور در ستاد فلانی یا سابقه‌ی دوستی با افراد اصلاح‌طلب یا ادّعای خود شخص نیست که گرایش او را تعیین می‌کند بلکه سابقه‌ی اوست. می‌بینید که هرجا می‌رویم به دوراهی گفته و گوینده می‌رسیم.

برای نمونه عمل علی مطهّری به هیچ وجه به اقتدارگرایان نمی‌خورد گرچه او را اصولگرا (گیرم معتدل) می‌دانند ولی چون او هم اصراری ندارد که خود را چنان نشان دهد، پس صفت «مخفی» را برای او نمی‌آوریم؛ او از بسیاری اصلاح‌طلبان، ‌اصلاح‌طلبتر است. امّا میان ِبه‌‌اصطلاح اصلاح‌طلبان کسانی یافت می‌شوند که منش و روششان شباهتی به آنان ندارد. من به آنان «محافظه‌کار مخفی» می‌گویم. فقط تصوّر کنید که چنین کسانی طرف مشورت جریان اصلاح‌طلبی در گذشته بوده‌ و در فرایند تصمیم‌سازیها دست داشته‌اند تا بتوانید به ریشه‌ی برخی اشتباهات مهلک در گذشته پی ببرید.

دو. سبز شرمنده

بعضی افراد در ابتدای جنبش سبز با این جنبش همراه شدند ولی به تدریج از آن فاصله گرفتند. دشواریهای آرمان‌خواهی و ایستادگی بر سر آن،‌ گذشت زمان و «عادی‌شدن» یا به تعبیر حجّاریان «نرمالیزاسیون». حجّاریان این واژه را برای بحران‌سازیهای نظام به کار برد که باید آنرا عادی کرد مثل بحران در رابطه با جهان یا یک کشور خاص و مانند آن ولی این اصطلاح را به شکل معکوس (و نادرست) هم می‌توان به کار برد و آن هم اینکه ناراستی‌ها و نادرستی‌های نظام حاکم را به تدریج عادی جلوه دهیم و با طرح عباراتی مانند «خودتان را جای آنها بگذارید» یا «قابل درک است که فلانی چنین می‌گوید هرچند با او موافق نباشیم...» و مانند آن به «اصلاح‌طلبی واپسگرا» (گذشتن از اعتراض۸۸ و سهم‌خواهی از قدرت) روی آورند یعنی یک اصلاح‌طلبی منفعل، ‌شکست‌خورده و از مد افتاده.

نگارنده خاتمی را سر ِاصلاح‌طلبی می‌بیند ولی به هیچ وجه مرجع سیاسی احدی نمی‌داند. کار او در رأی‌دادن در انتخابات مجلس سال۹۰ عملی «خاتمی‌‌گونه» بود که برخلاف آنچه عدّه‌ای می‌گویند موجب باقی‌ماندنش در «نظام» نشد و گرنه الآن «ممنوع» نبود. همان زمان ضمن نادرست‌خواندن کارش نوشتم که با حمله به او این سرمایه را هدر ندهیم و او را برای روز مبادا نگاه داریم. من در اظهارنظری که شاید به نظر بسیاری تند هم آمد نوشتم که اگر سران سبز (که‌ آن زمان هنوز محصور نبودند) از حقّ خود بگذرند، هستند اشخاصی مانند من که از رأی خود نخواهند گذشت و حتّی موسوی نیز بت یا قدّیس فکری نیست. البتّه محصوران در تمام این سالها امکان آزادی داشتند ولی «به شرط سکوت» امّا نپذیرفتند تا امثال من به همراهی آنان در این آرمانخواهی دلخوش باشیم.

سبز شرمنده ‌حق دارد حیات سیاسی خودش را داشته باشد امّا نمی‌تواند با پشت‌کردن به گذشته‌ای که از آن شرمنده -و گذشته- است، از سرمایه‌ی سیاسی آن استفاده کند و مدام به گذشته ارجاع دهد.

سه. اصلاح‌طلب ابن‌الوقت

  

برعکس گذشته که اصلاح‌طلب بودن «هزینه» داشت، ‌حالا «فایده» دارد. حالا دیگر کافیست اصلاح‌طلب باشی تا مورد لطف «تکرار» قرار بگیری و اوضاع بر وفق مراد باشد. با برگ برنده‌ای به نام «خاتمی» حالا نفع بسیاری در تغییر رنگ و همراه‌شدن با اصلاح‌طلبی است چون می‌تواند آنها را به پست و مقام برساند. تا دیروز شخصی در یکی از ستادهای جناح مقابل بود، حالا سروکلّه‌اش در گروه اصلاح‌طلب پیدا می‌شود نه به خاطر تغییر اندیشه‌اش بلکه برای تیزی شامّه‌اش که فهمیده حالا نفع در بودن با اینهاست چون جناح مقابل فردی که «تَکرار» کند ندارد! (البتّه دارد ولی تکرارش همیشه نتیجه‌ی معکوس می‌دهد)

به نظرم به ذکر مصادیق نیازی نیست، چه بسا مضر هم باشد. انتخابات ۲۹ اردیبهشت ۹۶ علاوه بر شیرینی پیروزی، حاوی هشدارهایی بس جدّی بود که به گوشه‌هایی از آن اشاره کردم و العاقل یکفیه الاشاره.

یک یاحسین دیگر

                                                                                            ‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶

            

هرکس از دید خود به رخداد ۲۹اردیبهشت خواهد پرداخت ولی من انگشت روی یک وجه آن می‌گذارم. بسیاری از تحلیلگران حتّی تغییرخواهان از به حاشیه‌رفتن جنبش سبز گفتند و با حصر سران سبز، بگیروببند فعّالان سبز و آرامتر شدن فضا شاید حق هم داشتند ولی آنچه در انتخابات۹۲ تا حدّی و در این انتخابات کاملاً مشهود بود، شعله‌ی سبزی بود که بالن بنفش را به پرواز درآورد.
  

آنچه در همه‌ی گردهمایی‌های روحانی و جهانگیری مشاهده شد، ‌انواع و اقسام شعارهای رفع حصر و حمایت از محصوران بود. رأی‌دادن هرسه عزیز محصور هم مهر تأییدی بر همنوایی سران سبز با دلبستگان تغییر در ایران بود. عکس،‌ فیلم،‌ سخنان و خاطرات آن زمان به قدری وارد ناخودآگاه همه شده که حتّی دیگر نامزدها هم -شاید ناخواسته- از برخی عبارات و تکیه‌کلامهای آنان استفاده کردند. تناظر و مشابهت‌یابی بین تک‌تک اتْفاقات چند انتخابات گذشته از تعداد آرا، ‌میزان مشارکت،‌ نوع اعلام نتایج و..همه نشان می‌داد که آن دوران هنوز فراموش نشده است.
  

نظرسنجی‌ها -جز طرفداران سینه‌چاک رئیسی- همه را مطمئن کرده بود که نتایج از چه قرار خواهد بود؛ همانطور که نظرسنجی‌های تمام این سالها درست از کار درآمد جز سال۸۸. رأی اصولگرایان کمابیش همان رقم همیشگی بود جز۸۸،‌ درصد میزان مشارکت مانند چند انتخابات پرشور گذشته بود جز سال۸۸، سرعت اعلام نتایج همان همیشگی بود باز هم جز۸۸. انتخابات سال۸۸ از بسیاری جهات مانند یک استثنای بزرگ در میان سایر انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده و شاید برای همیشه باقی بماند.
   

نقش رهبر نظام در بازی پینگ‌پنگ با روحانی درست در ایّام کارزار عجیب بود. بهانه‌ای که او با نقد سند معروف به ۲۰۳۰ یونسکو به منتقدان داد آنان را تا تکثیر اعلامیّه‌های سراسر کذب و شرم‌آور برد و چه‌بسا دل بسیاری از هموطنان را به درد آورد و برایشان رأی هم خرید ولی به چه قیمتی؟ حالا همین افراد می‌گویند خوشحالند که «اخلاق» را رعایت کرده‌اند! بگومگوی رهبر و روحانی بر سر نقش مردم در دورکردن سایه‌ی جنگ و تأثیرداشتن یا نداشتن دولتها بخش دیگر این مجادله بود. تبریک‌نگفتن رهبر نظام به روحانی هم یکی دیگر از موارد عجیب این دوره بود. وی با کمی خویشتنداری و متانت می‌توانست بی‌جهت خود را به نامزد بازنده گره نزند و بخشی از هزینه‌ی باخت را برای خود نخرد.
   

قاسم سلیمانی که می‌توانست خیلی پیش از این (یعنی پس از اوّلین حضور تلویزیونی رئیسی) انتساب خود به هریک از نامزدها را تکذیب کند، درست در شب انتخابات این کار را کرد شاید برای اینکه باخت رئیسی لطمه‌ای به وجهه‌اش نزند ولی رهبر همین قدر هم محاسبه نداشت و ندارد. استعفای مشکوک ناطق نوری نشان می‌دهد که این روز نطفه‌ی بسیاری از رخدادهای آینده بسته شد که جز با گذشت زمان چندوچون آن مشخص نخواهد شد. این پیروزی را به جمع بی‌نظیر رأی‌دهندگان و بقیّه تبریک می‌گویم و امیدوارم تقارن آن با زادروز بزرگمرد سیاست و فرهنگ ایران دکترمحمّد مصدّق نشانه‌ی گشایش و پیشرفت برای ایران باشد.

*عنوان با استفاده از شعارهای زمان جنگ

روحانی ِدیگر

                                                                                         ‌پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۶

برای افکندن نگاهی کوتاه به انتخابات۹۶ بهتر است از حمایت بی‌سابقه‌ی افراد از روحانی آغاز کنیم؛ از جبهه‌ی ملّی تا هنرمندانی که هیچ‌گاه به زعم خویش، ‌خودشان را آلوده‌ی سیاست نمی‌کردند. این موج حمایت در تمام بیست‌سال اخیر بی‌سابقه بوده است؛ ‌چرا؟

پیشتر بحث دخالت در سیاست، ‌عمل به وظیفه‌ی روشنفکری یا منافع صنفی بود که گاه می‌توانست کسی را برای مشارکت فعّال ترغیب کند و گاهی خیر؛‌ امّا این بار هراس از بازگشت به هشت‌سال سیاه احمدی‌نژادی همه را ترسانده است. چهارسال پیش هنوز از آن دوران کابوس‌وار فاصله نگرفته بودیم و بسیاری باور نمی‌کردند ایران روی ریل اعتدال بیفتد. حالا ولی اطرافیان آن مرد رفته پیرامون رئیسی گردآمده‌اند و کسی که نامش با اعدامهای۶۷ پیوند خورده و داماد کسی است که خراسان را در یک دهه‌ی اخیر به فقر فرهنگی دچار کرده، ‌همه را ترسانده است. او که در مناظره‌ی اوّل تلاش کرد سنگین-رنگین باشد،‌عاقبت از لاکش بیرون آمد و شد آنچه شد.

انتخابات فردا نه چهارسال، شاید چهل سال آینده‌ی ایران را رقم بزند؛ ‌انتخاب بین دونفری که بالقوّه می‌توانند رهبر بعدی ایران باشند. روحانی در سال۹۲، روحانی نزدیک به هاشمی و رهبر حزب اعتدال و توسعه بود ولی حالا و در گرماگرم رقابتهای ریاست جمهوری به لطف تحریک رقبا سخنانی بر زبان راند که کمتر سیاستمدار اصلاح‌طلبی بیان کرده بود. با لحنی با رقبا سخن گفت که مثلاً سیّدمحمّد خاتمی هیچگاه چنان نگفته بود. او که از جوانی سخنوری برجسته بود،‌ تمام هنرش را در گردهمایی‌های طرفدارانش خرج کرد تا حالا با یک «روحانی ِدیگر» طرف باشیم همانطور که در سالیان اخیر با «هاشمی ِدیگر» روبه‌رو بودیم.

من دوسال پیش از سال هشتادوهشت یعنی دقیقا ده‌سال پیش او را برای پست ریاست جمهوری مناسب دانستم (دو سال دشوار) ولی به خاطر محبوبیّت کم‌نظیر خاتمی او را پیشنهاد کردم، چون احتمال نمی‌دادم که میرحسین موسوی پا در رکاب بگذارد. رابطه‌ی خوب او با رهبر و اصولگرایان یکی از دلایلم بود که همینها نیز در این چهارسال به کمکش آمد. نظرسنجی‌ها با احتمال بسیار بالا از پیروزی وی حکایت دارند، ‌یک «جهانگیری دیگر» نیز کنار اوست،‌ خاتمی، ‌محصوران و بسیاری از زندانیان سیاسی به او رأی می‌دهند،‌ ناطق نوری استعفایی عجیب داشت (اگر دلیل وی آن بود که بیان شد،‌ باید بسیار پیشتر استعفا می‌داد) و خلاصه کشور در آستانه‌ی آینده‌ای است که کمتر کسی می‌تواند آنرا حدس بزند. به اینها کینه‌ی خفته‌ی گروه احمدی‌نژاد از حذف، اوضاع بحرانی منطقه، احتمال درگذشت رهبر نظام و بیماری هاشمی شاهرودی را که بیفزایید، ‌شاید به این نتیجه برسید که آینده‌ی دور و میانه که هیچ، حتّی آینده‌ی نزدیک هم آبستن حوادثی است که کسی نمی‌تواند آن را پیشاپیش حدس بزند و جامعه با احتیاط و گاه در تاریکی و کورمال کورمال باید به جلو برود.

رأی امروز مانند لنگری است که «فعلاً» کشور را ثباتی نسبی می‌بخشد. رئیسی شاید می‌توانست رقابت کند ولی اشتباهات او در مناظره، اطرافیان ناپخته و تبلیغات -یا ضدّتبلیغات- بچه‌گانه‌شان، ‌کنارکشیدن بی‌موقع قالیباف (که به نفع روحانی شد) و اعتماد بیجا به پیشنهاد مشاورانش مانند دیدار با خواننده‌ی بدنام زیرزمینی و.. پیروزی را به روحانی هدیه خواهد کرد. این امّا ابداً نباید مایه‌ی سستی و فتور ما شود، هر رأی من و شما، مجموع رأی حسن روحانی و درصد آرای او را بالا می‌برد و دست او را برای تغییر و اصلاح کشور باز می‌گذارد. مردّدها را حتّی روز انتخابات هم می‌توان با خود همراه کرد. پس تصمیمی بگیریم که به نفع آینده‌ی فرزندانمان است. 

بازتعریف جناح‌بندی در ایران

                                                                                            ‌دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۶

خیلی وقت است که دوگانه‌ی سیاست در ایران دیگر اصلاح‌طلب - اصولگرا نیست. ظهور یک آنتی‌تز مخرّب به نام احمدی‌نژاد و اشتباه مهلک رهبر نظام در جانبداری از او، به اصولگرایی صدمه‌ای زد که هیچگاه جبران نشد. گذشته از ظهور یک طیف پیشتاز به نام جنبش سبز که علاوه بر نقد عملکردها اساساً خیلی از مقامهای عالی نظام را لایق مناصبشان نمی‌دانست، آرام آرام بخشی از اصولگرایان به طرف تغییرخواهی ریزش کردند که بعدها به نام اصولگرای معتدل معروف شدند.

خود احمدی‌نژاد -به خاطر عدم متابعت و نه برای ناراستی‌هایش- نفی شد ولی شیوه و روش و منش او باقی ماند. محمّدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی در این دوره کاملاً از روشهای احمدی‌نژادی برای «پریدن» به دولت و کسب محبوبیّت استفاده کردند و از مشاوران و همراهان او نیز بهره بردند بی‌آنکه آنان از گذشته‌ی خود ابراز ندامت کرده باشند. با باقی‌ماندن رئیسی و روحانی (همان دوگانه‌ی کذایی که قرار بود اتّفاق نیفتد!) از یک‌طرف حمایت بی‌سابقه‌ی نخبگان از روحانی را می‌بینیم و از طرف دیگر حمایت تام و تمام نهادهای انتصابی و امنیّتی از رئیسی. یک طرف به دنبال تغییر و این طرف مروّج نوعی دریدگی و بهتان‌زنی و قدرت‌جویی.

دو عامل می‌تواند از وقوع فاجعه جلوگیری کند، یکی اینکه رهبر نظام دست از حمایت گروه دوّم بردارد و افراد کارآمدْ در نهادهای انتصابی جای امثال طائب را بگیرند تا دوگانه‌ی اصلاح-اصول دوباره موتور محرّک جمهوری اسلامی شود. دوّم اینکه قدرت به دست جناح تغییرخواه بیفتد (قدرت اصلی البتّه) و هر دو راه تقریباً دور از دسترس. اگر قدرت به دست تندروان بیفتد شمارش معکوس برای نظام فعلی شروع می‌شود و اگر دوگانه‌ی مستقر آن چیزی باشد که الآن هم هست، باز هم حضور تندروان و تولید شبه‌فکر مبتنی بر تحریف و افترا و دشمن‌پروری چنین خواهد شد ولی با صرف زمان بیشتر.

پیروزی روحانی درمانی موقّت بر آلام ایران است ولی زخم کهنه (عدم حذف تندروان از صحنه با محاسبه و محاکمه‌ی آنان) همچنان درمان‌ناشده باقی می‌ماند. 

سند بصیرت ۲۰۳۰

                                                                                             یکشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶

درجه‌ی صحّت و دقّت سخنان رهبر نظام به حدّی رسیده که خیلی وقت است می‌توان مانند لقمان حکیم با آن معامله‌ی عکس کرد؛ هرجا می‌گوید امری اشتباه است، بنا را گذاشت بر اینکه درست است و برعکس. انتقاد او از آنچه به سند ۲۰۳۰یونسکو معروف شد از همین دست است. گذشته از واکنشهایی عوامانه مانند بستن بازار قم، توزیع بیانیّه‌های سراسر دروغ و کاغذهای رنگین‌کمانی، می‌توان سایتهای مدافع نظام را دید که درباره‌ی مضار این سند چنین و چنان می‌گویند. از طرف دیگر این سخنان دستاویز حمله به روحانی شد که وی سندی را امضا کرده تا در مدارس فلان و بهمان را ترویج کنند! شنونده اگر عاقل باشد،‌ این از اخباری است که تصوّرش موجب تکذیبش است ولی خُب می‌دانید که...

در این مدّت کوتاه که به انتخابات مانده و البتّه برای اثبات «بصیرت» بعضی افراد بد نیست این سند را به کسانی که ندیده‌اند بدهیم و بخواهیم خودشان قضاوت کنند که آنچه رسانه‌های هیاهوساز و آوازه گر می‌گویند درست است یا آنچه به چشم خود می‌بینند.

سند را از اینجا دانلود کنید.

مناظره‌ی آخر

                                                                                              ‌شنبه ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۶

تأثیر مناظره‌ی سوّم بلافاصله روی آمار نامزدها معلوم شد، سقوط آزاد قالیباف که به ابلاغ دستور کناره‌گیری وی از بالا انجامید. در حالی جهانگیری مستقیما به او حمله کرد که روحانی هم بهتر دفاع کرد و قالیباف جز تکرار مذبوحانه‌ی شعارهایش هیچ نداشت. قالیباف و رئیسی در برابر پرسش از منبع یارانه‌های چندبرابر چیزی نگفتند و به اینکه «شعار نمی‌دهیم» و «منابع تأمین شده» بسنده کردند. میرسلیم در ادامه‌ی دور پیش از قالب پیری باتجربه درآمد و بی‌اطلاعی خود را به رخ همگان کشید ولی هاشمی‌طبا در عرصه‌ی سیاست ایران احیا شد.

قالیباف در حالی اعداد جهانگیری درباره‌ی املاک نجومی را «دروغ‌» خواند که آنها را سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرده بود نه جهانگیری. احتمالاً کاری‌ترین ضربه به وی اشاره‌ی حسن روحانی به پرونده‌ی سال۸۴ او بود که بعد رمزگشایی شد: باج‌گیری از برخی باندهای موادمخدّر. حتماً ممکن است به نظر ثقیل برسد ولی شاید اشاره‌ی محسن رضایی به همکاری برخی مقامات با این باندها را در مناظره‌های سال۸۸ به خاطر داشته باشید. اشاره به این تخلّف فیلم مستند انتخاباتی او را با سانسور مواجه کرد (اینجا را بخوانید). من به آن در «کاپشن چینی» اشاره‌ای کرده بودم. پس یکی از دلایل برگشتن نظر رهبر از وی در انتخابات۸۴ و بالاآمدن احمدی‌نژاد مشخّص شد. سؤال اینجاست که چرا چنین کسی باید در گردونه‌ی انتخابات آن سال باقی می‌ماند،‌ چرا شهردار شد که حالا بتواند دوباره چنین گندوکثافتی به فضای سیاسی ایران بزند. حتّی می‌توان از حسن روحانی پرسید که چرا مانع رسیدگی به پرونده‌ی او شد؟ این کار «مردانگی» نبود بلکه ذبح حقیقت به پای مصلحت بود؛ مانند گذشت مرحوم هاشمی از سرداران متخلّف در انتخابات ۸۴ که به تخلّف، تقلّب و رأی‌سازی ۸۸ انجامید. اگر پرونده‌ی ورود «پولهای کثیف» در این دولت به سرانجام می‌رسید، قالیباف امروز بهترین مصداق برای یک سردار سقوط‌کرده نبود.

همه می‌دانند روزنامه‌ی «قدس» متعلّق به آستان‌قدس است ولی رئیسی گفت که روزنامه ندارد! قالیباف هم مدّعی شد که املاک را به «رفتگرها» داده تا هردو هم استاندارد دروغ‌گویی را یک پلّه ارتقا دهند، هم دستمایه‌ی شوخی و طنز شبکه‌های اجتماعی شوند. رئیسی برای کمرنگ‌کردن امکان آموزش کردی در مدارس گفت که این کار را خدا کرد نه دولت تا به یاد حرف رهبر بیفتیم که گفت سایه‌ی جنگ را مردم دور کردند نه دولت. روحانی نیز «لوله» را پس از «گازانبر» به واژه‌های خودمانی ادبیات سیاسی معترض اضافه کرد تا بخت قالیباف به کمترین حد برسد.

رقیب روحانی نه این افرادند نه نهادهای قدرتمندی که مشغول محاسبه برای پایین‌کشیدن اویند. رقیب او افراد مردّدند که هنوز برای رأی‌دادن تصمیم نگرفته‌اند. در جدول آمار نظرسنجی، سقوط خط مردّدها با صعود روحانی تناظر دارد و به این معناست که آرای او به حساب روحانی ریخته می‌شود. حمایت خاتمی از روحانی،‌ کناره‌گیری قالیباف و دفاع هاشمی‌طبا از وی می‌تواند آرای او را بسیار بیشتر کند. روحانی در دوره‌ی پیش به اندازه‌ی یک رئیس جمهور ۵۱درصدی قدرت داشت؛ هرقدر این درصد بیشتر شود،‌ توان وی افزایش خواهد یافت. هرکس به قدر وسع خود باید تلاش کند که هر تعداد از افراد مردّد یا منفعل را به رأی‌دادن تشویق کند تا به دوران سیاه‌ هشت‌ساله برنگردیم.

«اعدام» به صرف شیرینی

                                                                                               ‌پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۶

                  

برای معرّفی «ابراهیم رئیسی» خواندن این نوشته را توصیه می‌کنم. حیف است که لابه‌لای اخبار این روزها گم شود. تابستان۶۷ داستانهای زیادی داشت که داستان زیر که قابلیّت تبدیل به متن نمایشی را دارد،‌ یکی از عجیب‌ترین است. فرض کنید شخصی در سلولی بیدار می‌شود در حالیکه از گذشته هیچ به یاد ندارد. گروهی به سراغش می‌آیند و تلاش می‌کنند به او بباورانند که کیست،‌ چه کرده و مستحق چه عقوبتی است.

«اعدام کاوه نصاری یکی از زندانیان اهل کرج، یکی از تراژیک‌ترین صحنه‌های کشتار ۶۷ بود. کاوه از بیماری پیشرفته‌ صرع رنج می‌برد. کمتر هفته‌ای بود که او با حمله‌ شدید صرع مواجه نشود. غالباً سر و صورتش به خاطر اصابت به زمین در اثر بیهوشی ناشی از حمله صرع، زخمی بود و نیمی از دندان‌هایش در اثر فشار فک‌ها و سائیده شدن دندان‌‌ها روی هم از بین رفته بود. او به ۵ سال زندان محکوم شده بود اما پس از پایان محکومیت، به وی ابلاغ شد که به ۱۰ سال زندان محکوم شده و حکم قبلی وی اشتباه بوده است.

کاوه در اثر تلاش‌های خانواده‌اش با گذاردن سند و وثیقه برای پیگیری وضعیت اسفناک جسمی‌اش به مرخصی می‌رود اما در اثر حمله صرع سرش با زمین برخورد کرده و به‌خاطر ضربه مغزی حافظه‌اش را به‌کلی از دست می‌‌دهد. او به‌هیچ‌وجه گذشته را به خاطر نمی‌آورد و در بازگشت به زندان دادیار به وی تفهیم کرده بود که او چه اعمالی را انجام داده و برای چه بایستی در زندان بماند! او حتی زندانیانی را که سابقاً با وی در یک بند بودند به خاطر نمی‌آورد.

کاوه در جریان کشتار ۶۷، نوشتن «انزجارنامه» را در برخورد با لشگری معاون امنیتی زندان که افراد را برای اعزام به دادگاه دسته‌بندی می‌کرد، پذیرفته بود و به همین خاطر مانند تعدادی دیگر وارد پروسه‌ی کشتار نشده بود. بعد‌ازظهر ۲۲ مرداد او را از بند صدا زدند و نزد هیئت بردند. اعضای هیأت وقتی با پذیرش شرایط‌شان از سوی وی روبرو شدند بهانه‌ای برای صدور حکم اعدام وی پیدا نکردند و برای همین او را به بند بازگرداندند. با این حال وی را دوباره صدا زده و به دادگاه بردند تا به زعم خودشان یکی از اسناد و آثار مهم جنایت علیه بشریت را از بین ببرند. در آن‌جا اعضای هیأت از وی که توان جسمی نداشت خواستند که برای کار به بند «جهاد زندان» برود که کاوه نپذیرفت و آن‌ها نیز حکم اعدامش را صادر کردند و به همین سادگی دستور دادند که جانش را بستانند.»

دفع حدّاکثری و جذب حدّاقلّی

در پینگ‌پنگ رهبر و رئیس‌جمهور                                              ‌چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶

 

هرچه به انتخابات نزدیک می‌شویم موضع‌گیری‌های رهبر نظام علیه روحانی بیشتر می‌شود. ریشه‌ی این موضوع به گذشته برمی‌گردد و طرح مسائلی مانند تمسخر انداختن برجام در منقل آتش در کلیدزدن ماجرا بی‌سهم نبود. امّا در این روزها خامنه‌ای ابتدا ادّعای حلّ مسئله‌ی هسته‌ای و دورکردن سایه‌ی جنگ از ایران از طرف روحانی رد کرد و آن را کار «مردم» دانست. طبعاً روحانی می‌توانست از کنار موضوع بگذرد ولی به هر دلیل نامعقول یا معقول (تحریک گوینده یا هم‌نظرنشان‌دادن خود با او) ‌گفت که منظورش این بوده که مردم دولت را برگزیدند تا بتواند با سیاست و دیپلماسی چنان کند. رهبر دوباره بازی را ادامه داد که «نه خیر دولتها کاره‌ای نیستند و مردم به تنهایی چنین کردند»! او این حرف را در همان سخنرانی زد که از مردم برای شرکت در انتخابات هم دعوت کرد. خوب اگر دولتها اثری ندارند،‌ چرا باید مردم رأی دهند؟ جوابش این است که فقط برای بیعت با رهبر، نمایش قدرت جلو «بیگانگان» یا خود را در صحنه نشان‌دادن. از طرف دیگر به‌یادداریم که در دوره‌ی احمدی‌نژاد اصلاً جملاتی شبیه به این از دهان خامنه‌ای خارج نمی‌شد و دولت سوگلی ایشان سرمنشأ خیرات فراوانی بود و بر اثرگذاربودن آن مدام تأکید می‌شد.

فرمانده کل قوا در سخنرانی امروز خود در برابر نظامیان مسأله‌ی جدید را طرح کرد که «دشمن در پی تغییر رفتار ماست و تغییر رفتار هیچ فرقی با تغییر نظام ندارد.» این جملات دستاویز خوبی خواهد شد برای کسانی که از این پس هرکس حتّی با پذیرش قانون اساسی و دیگر قوانین و حتّی اهداف همین نظام (مانند گسترش دامنه‌ی نفوذ، حمایت از شیعیان و کشورهای دوست: یمن و سوریه و فلسطین و ...) بگوید که رفتار و شیوه‌ی متفاوت ما را بهتر به مقصد می‌رساند. حتّی چنین کسی نیز ممکن است انگ برانداز بخورد و تنها کسی که تمام اعمال و موضعگیریهای رهبر و اطرافیانش را تأیید کند خودی به شمار می‌‌آید. ( این ویدئو از مهدی طائب را ببینید که چگونه درباره‌ی تصرّف عربستان به دست حوثی‌های یمن سخن می‌گوید. این شخص رئیس قرارگاه عمار و معتمد رهبری است که لابد مواضع دیگران نیز باید مانند او باشد! بعد همینها سخنان وزیر دفاع عربستان را برنمی‌تابند)

اینکه چرا رهبر هر شخص مستقلی که پیرامون خود می‌بیند به اپوزیسیون تبدیل می‌کند، مسأله‌ای غامض است. این همه تلاش برای پیروی‌خواهی و تابع‌پروری بسیار عجیب است. با وام‌گیری از تعابیر خودش، ضرر دفع حدّاکثری و جذب حدّاقلّی به خودش برمی‌گردد. وقتی روحانی از شعارهای «تهاجمی‌» عبری روی موشک انتقاد می‌کند،‌ سرلشکر حسین باقری مأموریّت می‌یابد که جواب او را بدهد. انگارنه‌انگار که روحانی و ظریف بر تقویت قدرت دفاعی قویترین تأکید را دارند ولی از طرح مسائل تهاجمی و تحریک‌آمیز خلاف برجام انتقاد کرده‌اند.

جمع بزرگ تغییرخواهان نقد اینگونه سخنان را رها و سیاست خارجی بد،‌ خونریز و ضدّانسانی فعلی را فراموش کرده‌اند. اصلاح‌طلبان اگر به هوای بازگشت به درون حاکمیّت چنین می‌کنند،‌ دیگران بهانه‌ای ندارند. وجود رقبای منطقه‌ای حریص و غیردموکرات نمی‌تواند توجیه سکوت در برابر شیطنتهای نظام باشد. «نظام»ی که با خواستن از حماس برای حمایت از حوثی‌ها در یمن، نشان داد که هدفش فقط آزادی فلسطین نیست، بلکه همراهی بلکه پیروی فلسطینیان را در تمام امور می‌طلبد. حالا که حماس مرزهای ۱۹۶۷ را به رسمیّت شناخته، مقام ارشد حزب‌الله این موضع جدید را رد می‌کند و می‌گوید اگر لازم باشد ما خود فلسطین را آزاد می‌کنیم! و همه‌ی این سخنان به دستور ایران.

انتقاد شدید از پذیرش «مشروط و غیرالزام‌آور» سند ۲۰۳۰ یونسکو نیز در راستای انتقادهای اخیر بود که بدون تحقیق کامل و بر اساس سخنان برخی اطرافیان زده شد. خامنه‌ای هرچه به پایان عمر خود نزدیکتر می‌شود،‌ کم‌حوصله‌تر و نابردبارتر می‌شود. سخنان این روزهای او نشان می‌دهد که جز به تبعیّت محض رضایت نمی‌دهد؛ روحانی برای ادامه‌ی مسیر با وی باید حزم و احتیاط بیشتری داشته باشد.

بازگشت باشکوه احمدی‌نژاد

                                                                                                   ‌شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶

 

احمدی‌نژاد فرد نیست بلکه منش و روش است. ویژگیهای عام انسانی او را همه دارند ولی ‌آنچه احمدی‌نژاد را احمدی‌نژاد کرد و می‌کند، قدرت‌طلبی بی‌مهار، دروغگویی خونسردانه، حمله به رقیب با هر حربه، زیرپاگذاشتن تمام قواعد اخلاقی و شرعی، پنهان‌کاری درباره‌ی اعمال خود، حمایت کامل از وابستگان نزدیک و نداشتن کمترین تمایل به اصلاح خود است. این ویژگیها را دیروز در سه نامزد از نامزدهای ریاست جمهوری به عینه دیدیم. به عبارت دیگر احمدی‌نژاد در سه نفر تکثیر شده است گیرم با اسم و رسم و شکل و شمایل دیگر.

قالیباف بی‌اعتنا به انتقادها که ۹۶درصدش را از کجا آورده و چرا بین ثروتمندان و نوکیسگان رانتی تفاوتی نمی‌گذارد، ‌همچنان بر طبل ۴ و ۹۶ کوبید؛ گویی چاره‌ای ندارد جز رفتن به راهی که مشاورانی نه‌چندان‌عاقل برایش ترسیم کرده‌اند. دروغ قاچاق دختر وزیر برملا شد امّا او باز هم از آن استفاده کرد که وضعیّت آموزش و پرورش به «وارداتچی»شدن جوانان ربط داده شود. او در حالی چندبار از واژه‌ی «وارداتچی» برای کسانی که به‌طور قانونی واردات می‌کنند استفاده کرد که اسکله‌های قاچاق در اختیار دوستان سپاهی اوست و واردات قانونی اشکالی ندارد. او در حالی از وارداتچی‌بودن گفت که برای اوّلین‌بار در این دولت صادرات غیرنفتی از واردات بیشتر شد ولی هم او و هم میرسلیم از «واردات‌محوری» گفتند! پس‌گرفتن سهمیّه نفتی ایران در اوپک و رسیدن به تولید پیش از تحریم (برجام نفتی) انصافاً حماسه‌ای بود ولی میرسلیم همین را با تحریف در تفسیر به وابستگی به نفت تعبیر کرد!

قالیباف استاد لابی‌کردن برای جلوگیری از بازرسی شهرداری بوده است هم در شورا سابقه‌ی این را دارد که اعضا را برای پس‌گرفتن امضای خود تحت فشار بگذارد و هم در مجلس طرح تحقیق و تفحّص را ناکام گذشت. حالا ایشان دعوت می‌کند که نامزدها دارایی خود را اعلام کنند. شاید ایشان نداند که دارایی جهانگیری و روحانی طبق اصل ۱۴۲ قانون اساسی بررسی شده است و این اوست که باید چنین کند تا معلوم شود که سهم فرزند او در مؤسسّه‌ی «مهر هشتم» چگونه و از چه راه تأمین شده است. نزدیکان او در رده‌های بالای مدیریّت «بانک شهر» چه می‌کنند و دوستان و نمایندگان او چگونه یک‌شبه ره صدساله را رفتند؟ بر اختلاس صندوق فرهنگیان در حالی تأکید می‌شود که همکار نماینده‌ی ایشان (م.رضوی) یکی از متّهمان بود و هست. ادّعاهای قالیباف درباره‌ی کمکهای شهرداری به موسیقی،‌ سینما و تآتر بلافاصله از جانب مسئولان و هنرمندان رد شد. قالیباف از لازم‌الاجرا بودن برجام گفت ولی نگفت که آن همه بیلبُرد ضدّبرجام را شهرداری با پول بیت‌المال  برای چه نصب کرد؟ ادّعای او درباره‌ی سهم ۱۳درصد زنان در پستهای شهرداری نیز بلافاصله تکذیب شد.

وقتی رئیسی از آزادی بیان و حق نقد بگوید باید به خیلی چیزها شک کرد. معاون قوّه‌ی قضائیّه‌ای که سردمدار مبارزه با جریان آزاد اطلاعات، فیلترکردن سایتها، توقیف روزنامه‌ها و دستگیری خبرنگاران است، وقتی این را بگوید ضرب‌المثل «سرنا را از سر گشادش زدن» هم پیشش کم می‌‌آورد. همین جناب رئیسی پس از دیدن تخلّف مهدی عزیزیان (برادر همسر طبسی) وی را به خارج فراری داد و حالا انتساب او را به خود انکار می‌کند،‌ بسیار خوب ما باور کردیم ولی مگر متّهم را می‌فرستند ‌سفر فرنگ؟‌ جای او مگر زندان نیست؟ رئیسی «به دروغ» گفت که روحانی در آستانه‌ی مذاکرات از «احتمال جنگ» و «خزانه‌ی خالی» حرف زد که در تضاد با عزّت ملی است امّا این حرفها را روحانی آن هنگام نزد، بلکه آن زمان آگاهانه وانمود کرد که ما مشکلی نداریم و در کمال آزادی و مختارانه داریم مذاکره می‌کنیم و بعدها و پس از امضای برجام بود که در پی زیاده‌روی منتقدان گفت که آن موقع خزانه خالی بود و سایه‌ی جنگ روی ایران بود.

میرسلیم-که در دور قبل حفظ ظاهر کرده بود- برای کم‌رنگ کردن «منشور حقوق شهروندی» روحانی گفت که این منشور چه تناسبی با تندخویی دو وزیر دارد؟ اولا از این گونه برخوردها‌ی ناشایست همه‌جا پیش می‌‌آید ولی تفاوت این دولت و آن دولت در معذرتخواهی وزرا و تلاش برای جبران آن است با بی‌اعتنایی و گاه دفاع از عملکرد خود. در عین حال خطای این دو نفر چه ربطی به حقوق شهروندی دارد؟ این همه اتّهام و ناسزا به روحانی وقتی با چند عبارت تند جواب داده شود،‌ جای تعجّب دارد؟ منتقدان اسوه‌ی ادب بودند و روحانی فقط گفت «به جهنّم؟» میرسلیم برای رأی‌جمع‌کردن حتّی برخورد نادرست مأمور مرزی ترکیه و فلان کشور خارجی را به این دولت ربط داد و آمار نادرستی پیرامون افزایش طلاق و بیکاری دانشمندان هسته‌ای ارائه کرد. شخصی که یکی از تاریکترین دوره‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را اداره کرد تا جایی که مرحوم هاشمی رفسنحانی از «شکستن قلمها» گفت (والبته رهبر از وی تجلیل کرد!) حالا مدافع فیلمها و کتابها و آزادی فرهنگ شده است. میرسلیم و قالیباف و رئیسی از اهمّیّت فرهنگ گفتند، ‌برای سنجش سخنانشان یک معیار را پیشنهاد می‌کنم: ببینیم اهل فرهنگ از کدامیک از افراد راضی‌ترند و از جانب آنان سخن نگوییم.

ادّعاهای نامزدها درباره‌ی تحریم بانکی و تحریمهایی که به برجام مربوط می‌شدند و سرجای خود باقی ماندند بلافاصله از طرف وزارت امور خارجه و بانک مرکزی رد شد. ارزان‌شدن اجناس، باور عامیانه‌ای است که می‌دانیم به جز مواردی خاص امکان ندارد یعنی وقتی تورّم کم می‌شود باز هم هست و اگر چهل نیست،‌ نه درصد است پس قرار نیست مثلا قیمت شیر نصف شود. هر سه نامزد اصولگرا به جای پرداختن به آمار (که همه به نفع روحانی است) می‌گفتند از مردم بپرسید که آیا تفاوتی می‌بینند؟ (یعنی آیا اجناس ارزان شده‌اند؟) این همان نشان دادن عکس مار به جای واژه‌ی مار است که میرحسین گفت و حالا این افراد به تأسّی از اسوه‌ی خود احمدی‌نژاد تکرار می‌کردند. رئیسی برای اینکه تیر خلاص را بزند پس از مناظره‌ها خواستار مناظره‌ی احمدی‌نژاد با روحانی شد؛ ‌یعنی احضار مجدّد کسی که با «واقعیّت» کاری ندارد و با خونسردی اکاذیب خود را تکرار می‌کند. ایشان اگر ذرّه‌ای صداقت داشت چنین نمی‌گفت چون وزرای احمدی‌نژاد در ستاد او حضور دارند و خود وی با کمک قالیباف و میرسلیم می‌توانند از جانب احمدی‌نژاد سخن بگویند کما اینکه روز جمعه چنین کردند.

بعضی افراد پس از مناظره از پیروزی روحانی و جهانگیری نوشتند امّا من به پمپاژ این حجم از دروغ به جامعه بسیار بدبینم. فرصتی برای انکار و نقد این همه اتّهام نیست و صداوسیما رد و تکذیب آنها را به درستی پوشش نمی‌دهد؛ پس خیلی از این تهمت‌ها در ذهن مخاطبان باقی می‌ماند. احمدی‌نژاد هم همین روش را پیشه کرد و تاحدودی موفّق بود،‌ حالا اخلاف وی برای پیروزی به روش او روی آورده‌اند. شاید تا دیروز کسی فکر نمی‌کرد احمدی‌نژاد بتواند به عرصه‌ی سیاست ایران برگردد ولی به گمانم او توانست روز جمعه ۱۵اردیبهشت ۱۳۹۶ باز هم خود را از ورای محدودیّتها و ممنوعیّتها نشان دهد و چشمها را خیره کند.

استحاله‌ی سردار

                                                                                             چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۶

محمّدباقر قالیباف در آستانه‌ی آغاز سال ۸۴ به تلویزیون و برنامه‌ی «صندلی داغ» آمد. نقل خاطره و گریه‌ی او هنگام تعریف حکایت دیدن جسد برادر شهیدش محبوبیّت زیادی برای او به همراه آورد و برای مدّت کوتاهی در صدر نظرسنجی‌های نامزدهای مورد علاقه‌ی مردم برای انتخابات ریاست جمهوری آینده قرار گرفت. امّا رخداد تلخ نوروز ۸۴ و کشته‌شدن جمعی در ورزشگاه آزادی عملاً به ضرر نیروی انتظامی و قالیباف شد خاصّه آنکه در عملی نمایشی با هلیکوپتر به ورزشگاه رفته بود.

او خود بعدها نقل کرد که علاقه‌ای به ورود به کارزار ریاست جمهوری نداشت و با توصیه و سپس فرمان رهبر نظام «که ورود در این عرصه را بر شما تکلیف می‌کنم» وادار به این کار شد امّا رویدادهای همچنان ناشناخته‌ی یکی از تاریکترین دورانهای جمهوری اسلامی (یعنی حدّ فاصل نوروز تا خرداد ۸۴) باعث شد که رأی رهبر زده شود و از قالیباف به احمدی‌نژاد تغییر کند. گذشته از تلاش فرزند دوّم رهبر نظام گویی برخی عارف‌نمایان با پیش‌گویی‌های آخرالزمانی نیز در این تغییر نقش داشتند گه شاید روزی این معمّا با ارائه‌ی اطّلاعات بیشتر حل شود. خود قالیباف در جمعهای خودی به صراحت ناراضی بود که «من خودم به پای خود نیامدم و حالا چه شده که کشتی‌بان را سیاست دگر آمده است؟». من خود همین مضمون را از سرلشکر فیروزآبادی در ستون شنیده‌های روزنامه‌ی ایران خواندم که در وب نیست ولی باید در آرشیوها موجود باشد. همه نمی‌دانستند چه شده که رأی بالاترین مقام کشور تغییر کرده است. همین تغییر رأی به انتخابات مشکوک ۸۴ انجامید که به قول هاشمی رفسنجانی پای بیش از صدسردار سپاه پس از آن به دادگاه باز شد که محکومیّت آنان با گذشت ایشان از حق خود به نفع نظام نادیده گرفته شد. جای سؤال اینجاست که ایشان از حق خود گذشت ولی از حق مردمی که رأی دادند که نمی‌توانست بگذرد... بگذریم.

پس از انتخابات قالیباف به حج رفت ولی از تهران احضار شد. خود او درباره‌ی این احضار بی‌موقع نیمه‌شوخی-نیمه‌جدّی به اطرافیان گفت که «فکر کردم می‌خواهند اعدامم کنند!» با توصیه‌ی مستقیم رهبر نظام او دوازده‌سال پیش شد شهردار تهران. شاید راز دوام طولانی وی و فرار او از تحقیق و تفحّصهای شورای شهر و مجلس هم همین توصیه‌ی ابتدایی باشد. دو نکته اینجا شایان ذکر است:
  

یکی اینکه خطاست اگر تخلّفات شهرداری فقط محدود به این روزها شود. برای مثال تخریب هفت هزار هکتار و قطع ۴۵هزار درخت باغهای تهران به معنای قطع ششهای آن است. این جنایت حتّی از فروش خودسرانه‌ی تراکم و بنای آسمانخراش در جای نامطلوب بزرگتر است که به هیچ وجه قابل جبران نیست. دوّم اینکه طبعاً مقدار درخور توجّهی از حجم انتقادات خواه‌ناخواه گریبانگیر شخصی که او را توصیه کرد نیز می‌شود. این دخالت فراقانونی یکی از رفتارهای خلاف قانون اساسی رهبر است که پیامدش را حالا شاهدیم.

حیات سیاسی قالیباف روند معنادار نزول یک سردار دفاع مقدّس به خلافگویی آوازه‌گر است. کسی که چه بسا اگر سالها پیش شهید شده بود،‌ چهره‌اش بر درودیوار شهر نقش بسته بود و خیابان و میدان به نامش می‌شد و حالا اسطوره‌ای از اسطوره‌های جنگ بود ولی قدم‌به‌قدم به جای فعلی رسید که با عینک و لباس و اتوموبیل آنچنانی ادای کسی را در بیاورد که کاپشن چینی می‌پوشید و با انتخاب غلط شعار، به شکاف فقیر و غنی در جامعه دامن بزند. 

فقر مادّی و فقر اخلاقی

                                                                                                 ‌یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶

 

 

مناظره‌ی روز جمعه جنبه‌های زیادی داشت که یکی از آنها پایان قالیباف بود به عنوان چهره‌ای انقلابی و صادق که هرچیزی را فدای پست سیاسی نمی‌کرد. دروغگویی و عوام‌فریبی جعلی او تقلیدی از یکی از بدنام‌ترین رجال سیاسی دهه‌های اخیر ایران یعنی محمود احمدی‌نژاد بود. تعداد خلاف واقعهایی که وی در آن فرصت کوتاه گفت، شگفت‌‌آور است. امّا به نظرم مخرّب‌تر از همه‌ی اینها رویکرد اصلی او بود که پشت شعار تقلیدی «نودوشش و چهاردرصد» پنهان شده است.

انقلاب کوخ‌نشینیان در برابر کاخ‌نشینیان در همان اوّل انقلاب عدّه‌ای را بر آن داشت که «هر ثروتمندی بد است» و بنای انواع مصادره‌ها گذاشته شد که به صدور فرمان هشت مادّه‌ای آیت‌الله خمینی انجامید. این شبه‌تفکّر که وجه چپ‌گرایانه‌ی بارزی داشت از فقیر (از هر نوع) در برابر غنی (از هر گونه) دفاع می‌کرد؛ گویی هر فقری ممدوح و هر غنایی مذموم است. دعوای آن زمان بر سر احادیثی چون «الفقر الموت الاحمر» یا «کاد الفقر أن یکون کفرا» در برابر «الفقر فخری» که به معنای دیگر فقر (نیاز تام و تمام به خداوند) بود، هنوز در یادها مانده است. در انتخابات امسال باقر قالیباف به صورت غلیظ و ابراهیم رئیسی به شکل خفیف‌تر ثروتمندان را زیر ضرب سخنان خود گرفته‌اند. نگاه به طبقه‌ی محروم و متوسّط به عنوان طیف وسیع رأی‌دهندگان در این رویکرد بی‌تأثیر نیست. به جای بررسی تفصیلی این رویکرد مخرّب ترجیح می‌دهم به بخشی از سخنان مصطفی ملکیان در نقد روش دولت احمدی‌نژاد برای ایجاد پایگاه بین فقرا و سؤءاستفاده از فقر مادی آنان برای استحکام جایگاه سیاسی خود بسنده کنم. این سخنان او وصف حال امروز ماست:

«آن‌چه من بر آن تأکید می‌کنم این است که اگرچه شکاف طبقاتی به‌عنوان یک پدیده‌ی اقتصادی خطرهای هولناکی برای جامعه دارد، ولی مهم‌تر از شکاف طبقاتی بین فقرا و اغنیا، ایجاد شکاف عاطفی بین فقرا و اغنیاست. شکاف طبقاتی‌ای که در ایران وجود دارد با شکاف طبقاتی‌ای که در هند وجود دارد به لحاظ اقتصادی اصلاً قابل قیاس نیست. شکاف طبقاتی در هند به مراتب از شکاف طبقاتی در ایران کنونی بیش‌تر است.اما خطری که شکاف طبقاتی در ایران ایجاد می‌کند، از خطری که شکاف طبقاتی در هند ایجاد می‌کند ده‌ها برابر بیش‌تر است. دلیلش این است که در کشور هند شکاف طبقاتی در حد یک پدیده‌ی اقتصادی متوقف و منحصر مانده است اما در ایران این شکاف تبدیل به یک شکاف عاطفی شده است. درواقع فقط به فقیر نگفتند که درآمد تو نسبت به غنی‌ترین غنی کشور یک به یک میلیون است و باید این را افزایش داد. یک چیزی هم بر این افزودند و گفتند آن ثروتی که غنی‌ دارد فقط از راه خوردن خون تو و زن و فرزند تو به دست آمده است. گفتند آن پول فقط از راه تقلب و دزدی و اختلاس و رشوه و کم‌فروشی و رانت‌خواری به دست آمده است.

بنابراین وقتی یک فقیر به ماشین لوکس یک ثروتمند نگاه می‌کند دو حس دارد: یکی این‌که ماشین ثروتمند صدبرابر ماشین خودش می‌ارزد، اگر ماشین داشته باشد (این وضعیت شکاف طبقاتی ایجاد می‌کند)؛ نکته‌ی دوم این‌که آن ماشین به آن قیمت زیر پای ثروتمند است که زیر پای زن و فرزند فقیر نیست (این حالت شکاف عاطفی ایجاد می‌کند). خیلی‌ها که گرایش‌های مارکسیستی و سوسیالیستی افراطی داشتند بعد از انقلاب ایران با تکرار این سخن مارکس که «تاریخ، جنگ بین فقر و غناست»، گرایش خود را زیر لعاب و آب‌ورنگ دین پوشاندند و کاری کردند که فقرای ما شکاف عاطفی با ثروتمندان پیدا کنند. نه‌تنها به فقیر گفتند که با ثروتمند فاصله داری، بلکه گفتند این فاصله به قیمت این‌که حق تو خورده شده به وجود آمده است. حال آن‌که هزار عامل دیگر به جز حق خوردن هم می‌تواند میان افراد یک جامعه فاصله ایجاد کند. نه ‌فقط فقر مادی‌ فقرا علاج نشد، بلکه آن‌ها فقر معنوی و اخلاقی هم پیدا کردند. حال آن‌که اخلاق دینی و اخلاق عرفانی و فرهنگشان هرگز به فقرا نگفته بود که باید نفرت و کینه و خشم نسبت به ثروتمندان داشته باشید و همیشه به فکر انتقام‌جویی باشید. درواقع احمدی‌نژاد و احمدی‌نژادها باعث شدند که فقرای ما در قیاس با فقرای هند این تفاوت را داشته باشند که فقیر ایرانی به لحاظ اخلاقی و معنوی‌ و روانی هم فقیرتر باشد. بزرگ‌ترین فساد دولت احمدی‌نژاد همین بود که مردم را در مقابل هم قرار داد.»

(از شکاف طبقاتی شکاف عاطفی ساختند، اندیشه پویا، شماره ۲۱)

پ.ن: بد نیست از احمد جنّتی بپرسیم حالا که برای نقض قانون مصوّب به بخشی مبهم از صحیفه‌ی امام استناد می‌‌کند آیا فرمان هشت‌مادّه‌ای آیت‌الله خمینی به اندازه‌ی آن برای او حجّت نیست؟ آن را دوباره بخوانیم و ببینیم که در برخی زمینه‌ها از دهه‌ی شصت هم عقب‌تریم.

تحریم و مشارکت

                                                                                                ‌سه‌شنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۶

دو بند زیر به ترتیب دیدگاههای یک تحریمی و یک مشارکتی است:

تحریم: «از آنجایی که شرکت‌کردن در انتخابات صرفاً جنبه‌ی تزیین و نمایشی دارد، در حال حاضر و در ساختار حکومتی، انتخابات آزاد مفهومی ندارد و همینطور نهادهای حکومتی منبع مشروعیت‌بخششان مردم نیستند و حکومت برای مردم و شهروندان جایگاه واقعی قایل نیست. ما شرکت‌کردن در انتخابات را در راستای تقویت دموکراسی و جامعه مدنی نمی‌دانیم و معقتدیم عمکرد و کنش سیاسی تحریمی* در جهت تقویت دموکراسی است.»

مشارکت: «نمی‌توان در کناری نشست و تنها از حاکمیت انتظار بهبود شرایط زیست فردی و اجتماعی و اصلاحات داشت، تصوری که حاکمیت را از ملت جدا می‌داند با واقعیات و موانعی که پیش روی ایران به عنوان یک کل قرار دارد آشنا نیست و به مسئولیتی که هر فرد در زمینه تلاش برای بهبود شرایط خود و جامعه‌اش دارد بی توجه است.اگر کسانی خواسته‌هایی دارند بدون مشارکت در سیاست و فصل مهمی از آن یعنی انتخابات به دشواری می‌توانند دیدگاه‌ها و مطلوبیت‌های خود را در جامعه طرح و نهایتا عملی و اجرایی کنند. بنابراین اینکه افرادی در مورد انتخابات بدون موضع و بی‌تفاوت باشند نشان چیزی نیست جز انزواطلبی و طبیعتاً اگر شهروندی در مهمترین امکان تبلور اراده عمومی کناره‌گیری و بی‌تفاوتی را برگزیند باید بپذیرد که جامعه و حاکمیت نیز هیچگاه صدای او را نشنیده و شرایط به سمت تحقق امیال او پیش نخواهد رفت.»

    

دو نقل قول بالا متعلّق به یک نفر یعنی عبدالله مؤمنی است. اوّلی در انتخابات سال  ۸۴ و دوّمی در آستانه‌ی انتخابات ۹۶. در انتخابات ۸۴ که پسرفت بزرگی در اقتصاد، فرهنگ،‌ سیاست و جامعه‌ی ایران بود (بدون چون‌وچرا در صحّت انتخابات) پنج نفر عملاً امکان رفتن به دور دوّم را داشتند. مهدی کروبی با حدود۶۴۰هزار رأی بیشتر می‌توانست به جای احمدی‌نژاد به دور دوّم رود. در آن انتخابات هرکس به جای احمدی‌نژاد انتخاب می‌شد، ایران در سیاهچاله نمی‌افتاد و آن همه مزینه نمی‌دادیم. تغییر نظر مؤمنی حاصل سالها تأمّل در علّت شکستهای گذشته است. خود او درباره‌ی تجدیدنظرش چنین می‌گوید:

  

«با فاصله‌گرفتن از فضای فعالیت دانشجویی و تحلیل و جمع‌بندی از فضای سیاسی طی سال‌های گذشته و واقع‌بینی نسبت به امور جاری، این ایده که می‌توان در افق همگرایی ملی و با پذیرش ساختارهای حقوقی و قانونی درپی اصلاحات و تحقق با ثبات آرمانها بود نزد بسیاری از همنسلان من و فعالان سابق شکل گرفته است. ‎براساس درس‌آموزی از تجربیات دوران فعالیت سیاسی و دانشجویی‌ام به این جمع‌بندی و تحلیل رسیده‌ام که هم‌پیوندی و هم‌تحلیلی در عرصه‌های استراتژیک و همکنشی و همسویی نیروها و جریانات در حوزه عمل سیاسی دستاوردهای بالنسبه پایدارتری برای تقویت و تثبیت گفتمان اصلاحات و آزادی‌خواهی و ارزشهای دموکراتیک به بار خواهد آورد.»

 دیدگاه بند اوّل امروز خیلی شنیده می‌شود. این دیدگاه -از دید بسیاری مانند من-امکان پیروزی یا رسیدن به اهداف خود را ندارد و به همین دلیل خیلی‌ها آن  را دست‌کم می‌گیرند ولی امکان به شکست‌کشاندن دیگر نیروهای تغییرخواه را دارد پس در آینده بیشتر به این موضوع خواهم پرداخت.

*برای معنادهی بهتر به جای «دفتر تحکیم وحدت» کلمه‌ی «تحریمی» را گذاشتم.