چهار چراغ بر ابهامهای «شاهچراغ»

                                                                                                                   جمعه ۶ آبان ۱۴۰۱

  

   

درباره‌ی شک و شبهه‌ها پیرامون حادثه‌ی شاهچراغ به اندازه‌ی کافی گفته و شنیده‌ایم. اینجا روی بخشی از یک به اصطلاح بیانیّه‌ی منتسب به داعش تمرکز می‌کنم که مثل چراغ راهنمایی (تو بخوان: ‌دم خروس) ما را به ماهیّت قضیّه نزدیک‌تر می‌کند. خواهم گرفت که چرا این متن نمی‌تواند متعلّق به داعش باشد و با وجود این چرا حاوی اشاراتی به اصل ماجراست.

 

رسانه‌های نزدیک به بخش تاریک نظام به تبعیّت از تسنیم،‌ بخشی از بیانیّه‌ی منتسب به داعش را منتشر کردند. اصل تصویر متن عربی را حذف کرده‌اند (؟) ولی ترجمه‌اش این است:

 

«سربازان خلافت همزمان با گذشت چهل روز از قتل «مهسا امینی» برای انتقام‌گیری از خون مظلومانی که به خونخواهی مهسا امینی برخاستند و به دست حکومت روافض (شیعیان) کشته شدند، به توفیق خدا ضمن عملیّاتی از روافض انتقام گرفتند و حمایت از قیام علیه حکومت روافض را ادامه خواهند داد.» 

یک. عدد چهل و گرفتن اربعین در سنّت شیعی فقط مختص حسین بن علی (ع) است. برای هیچ کدام از معصومان،‌ از پیامبر و دخترش گرفته تا دیگر امامان نه در زمان خود آنها و نه بعد از آن اربعین گرفته نشد. برای همین برخی اهل معرفت پیروان خود را از گرفتن اربعین برای درگذشتگان خود منع می‌کردند. در عین حال این مراسم به مرور به عنوان یک رسم ایرانی درآمده و حتّی اهل سنّت معتدل در ایران در اثر درآمیختگی فرهنگی برای مردگان خود اربعین می‌گیرند؛ امّا داعشیان که اسلام شیعی را قبول ندارند، ‌با سنّتهای خاص شیعی و از جمله چهلم‌گرفتن هم میانه‌ای ندارند پس امکان ندارد که به مناسبت اربعین کسی عملیّاتی انجام دهند. یک داعشی اگر هم می‌خواست چنین کند یا دو روز زودتر یا دو روز دیرتر این‌کار را می‌کرد تا کارش ربطی به یک سنّت شیعی پیدا نکند.

 

دو. مهسا امینی گرچه از اهل سنّت بود ولی کمترین نزدیکی با تفکّر داعشی نداشت. پوشش و شیوه‌ی زندگی او (به شهادت فیلمهای پخش‌شده) در تقابل آشکار با خشک‌مذهبان داعشی بود. همین الآن نسخه‌ی کمرنگ‌تر دواعش یعنی طالبان در افغانستان دخترانی مانند مهسا امینی را به خاطر پوشش خود تحقیر می‌کنند، ‌دشنام می‌دهند و شلّاق می‌زنند. یک داعشی هیچ انگیزه‌ای برای حمایت از شخصی مانند مهسا امینی یا انتقام‌گیری به خاطر او ندارد.

 

سه. یک پرسش: چهار هفته قبل نمازگزاران نمازجمعه‌ی زاهدان که در اعتراض به تجاوز به دختری بلوچ راهپیمایی می‌کردند قتل عام شدند. فراموش نکنیم که مولوی عبدالحمید هنگام روی کار آمدن طالبان از این گروه حمایت کرد. اگر یک داعشی قرار باشد انتقام بگیرد،‌ انتقام قتل دهها نمازگزار را می‌گیرد یا دختری مخالف ایدئولوژی آنان؟ (در این بیانیّه فقط به انتقام از خون مظلومانی که به خونخواهی مهسا برخاستند اشاره شده و حتّی نامی از آنها نمی‌آورد!) 

 

چهار. معترضان به قتل مهسا امینی،‌ نه تنها معترض به حجاب اجباری بلکه معترض به تمام جلوه‌های نادرست اجبار فرهنگی، ‌اجتماعی و سیاسی در ایرانند. بخش کمی از معترضان اهل سنّت و بیشترشان جزو بخش شیعه‌نشین ایرانند. از دید یک داعشی این اعتراض،‌ قیام یک گروه غرب‌گرا علیه حکومت شیعیان است یعنی جنگ باطل با باطل و اصلاً امکان ندارد که در این میان طرف یک گروه را بگیرد.

 

نکته‌ی ناشیانه‌ی چهارم به ما نشان می‌دهد که این نوشته قطعاً و بی‌هیچ تردید دست‌پخت سربازان گمنام است. از آنجا که بیانیّه‌های داعش در وب منتشر نمی‌شوند امکان راستی‌آزمایی آن برای من وجود ندارد امّا اگر هم فرض را بر این بگذاریم که این بیانیّه ربطی به آنان نداشته باشد (که ندارد) ولی سه نکته‌ی اوّل تا سوّم درباره‌ی اصل ماجرا به قوّت خود باقی است یعنی برای مهاجمان عدد چهل و مهسا امینی معنای خاصّی داشته و این اهمیّت از مقتل جمعه‌ی خونین زاهدان نیز بیشتر بوده است و گرنه درست در چنین روزی دست به این کار نمی‌زدند.

   

به احتمال قریب به یقین سربازان گمنام به قصد الصاق اعتراضات به خشونت تکفیری،‌ بدون نام‌آوردن از انگیزه‌های خود (چهلم مهسا) پیشتر به صورت ناشناس به داعشیان خبر داده‌اند که طرفدار آنانند و می‌خواهند به طرفداری آنان در یکی از معابد مشرکانه‌ی شیعی عملیّات انجام دهند. به عبارت واضح‌تر از داعش استفاده‌ی ابزاری کرده‌اند تا مقاصد خود را جلو ببرند و دستاویز مناسبی برای برخورد خشن‌تر با اعتراضات داشته باشند. داعشیان هم که با افول قدرت خود از هر گونه انتساب یک عملیّات در جای‌جای جهان به خود ابا ندارند از این امر استقبال کرده‌اند. بیانیّه رهبرنظام و دیگران نشان می‌دهد که قرار است برخورد شدیدتری با این خیزش صورت بگیرد، آن هم در حالیکه در متن اوّلیّه‌ی داعش حتّی اشاره‌ای به حوادث اخیر ایران نشده بود. همانطور که می‌بینید چیدن تکّه‌های پازل بالا کنار هم به اضافه‌ی جعلیّاتی مانند خبر تسنیم، به ما چیزی بیش از بی‌اعتمادی مزمن به سخنان نظام را نشان می‌دهد.