طهارت ذاتی انسان

                                                                                                          دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲

    

فرهنگ و شاخه‌های آن اموری تودرتو،‌ پیچیده و ریشه‌کرده در زوایای پنهان روح بشر اند. این گستره‌ی وسیع با امر و نهی تغییر نمی‌کند؛ نه امر و نهی حکومتی مثل اجبار حجاب و کشف حجاب یا روادید و ناروادانستنهای دلبخواهی مثل جایگزینی محصولات تمدّن غربی با عرف رایج در این سرزمین. تغییر بسیار دیر صورت می‌گیرد و صبر و حوصله‌ی فراوان می‌طلبد. البتّه صرف داشتن تریبون در یک رسانه‌ی تصویری یا مجازی، بر مصدر امر نشستن و برای مردم نسخه پیچیدن ساده‌ترین کار ممکن است.

 

فقه،‌ کلام، ‌فلسفه،‌ عرفان و دیگر شاخه‌های علوم انسانی دینی فروع و شعبات بسیار دارد که برخی از آن به درد امروز می‌خورد،‌ بعضی نیاز به بازاندیشی و تجدید دارد و پاره‌ای منسوخ شده است. تشخیص هرکدام از این بخشها کاری زمان‌بر است و جز با وقف عمر و عرق‌ریزان روح به دست نمی‌آید. یافتن، معرّفی و تبلیغ بخشهای درخور دفاع این علوم قدمی کوچک برای بازندیشی میراث فکری پیشینیان است.

یکی از فتواهای دردسرساز عموم فقها حکم به عدم طهارت غیرمسلمانان است. فقهایی که کمی بازتر فکر می‌کنند حکم به طهارت اهل کتاب نیز می‌دهند. مرحوم سیّدمحمّدمحسن حسینی طهرانی زبان گویای عرفان و امور عقلی شیعی به شمار می‌رفت و درگذشت نابهنگامش خسارتی بزرگ برای جویندگان معرفت دینی بود. ایشان رساله‌ای دارد به نام «طهارت انسان» که در آن بر اساس فقه جعفری موجود بر طهارت ذاتی ابنای بشر بدون توجّه به عقیده و دین و مسلک آنان استدلال می‌کند. رساله زبان و استدلال فقهی دارد و اندکی آشنایی با مبادی این علم برای مطالعه‌ی آن لازم است. نوع برخورد ایشان با آیات و روایات نشان می‌دهد که کمی دقّت و تعمّق تا چه حد می‌تواند حتّی فتواهای مشهور و مورد اتّفاق همه را هم تغییر دهد. به امید روزی که اجتهاد واقعی و نه تقلید علمی فعلی بر حوزه‌های علم دینی حاکم شود.