راهبرد بهینه‌ی نظام

                                                                                                                     پنجشنبه ۷ تیر ۱۴۰۳

راهبرد بهینه (Optimal Strategy) مجموعه‌ای مشخًص از مراحلی است که پیروی از آنها به برد در یک بازی می‌انجامد. مثلاً در بازی دوز اگر آغازکننده باشید، همیشه با انجام یک سری حرکات خاص می‌توانید برنده باشید. یکی از معمّاهای لاینحل، یافتن راهبرد بهینه‌ی شطرنج است که تعداد حرکات بسیار زیادی دارد و حل‌کردن خود بازی تا کنون حتّی از ابرکامپیوترها و هوش مصنوعی نیز برنیامده است.

   

بازی انتخابات در ایران یک راهبرد بهینه و برد-برد برای نظام است چون یا الف (به‌اصطلاح جبهه‌ی انقلاب) برنده می‌شود یا ب (کسی جز آنها):

 

الف. حاکمیّت یکدست می‌شود و دوران رئیسی یا ابتدای احمدی‌نژاد تکرار می‌شود.

ب. گروهی که مدّعی تفاوت با گزینه‌ی الف هستند روی کار می‌‌آیند که مثلاً دوران روحانی یا خاتمی تکرار می‌شود. 

(اینجا با کمی تفصیل گفتم که هر دو راه در اصل تفاوت عمده‌ای ایجاد نمی‌کنند)

 

اگر خوب دقّت کنید، راه سوّمی که بتواند به مقصدی جز پایان دوره‌ی خاتمی یا روحانی بینجامد وجود ندارد. دوره‌ی روحانی پسرفتی به نسبت دوره‌ی خاتمی بود و به فرض که گزینه‌ی ب فعلی روی کار بیاید، پسرفتی به نسبت دوره‌ی روحانی خواهد داشت. پس نظام در هر دو صورت برنده است، البتًه در ظاهر.

 

جامعه امّا راه خودش را می‌رود. در سال ۷۸ اعتراضات دانشجویی در دوران خاتمی اتّفاق افتاد و در سالهای ۹۶ و ۹۸ در دوره‌ی روحانی و خیزش مهسا هم که برای بار اوّل زنگ خطر را برای نظام در دوره‌ی رئیسی به صدا درآورد؛ پس ترک‌خوردن ساختار نامنعطف قدرت از سالها پیش آغاز شده و با آمدن هر کدام از گزینه‌ها این نارضایتی مهار نخواهد شد چون هر تغییری فقط در سطح اتّفاق می‌افتد.

 

پ.ن: می‌دانم که ساختار جامعه بسیار پیچیده‌تر از بازی دوز یا حتّی شطرنج است. این یادداشت را بر اساس استدلال دودوتا چهارتای عقل سلیم نوشتم و گرنه یک رویداد نامنتظر مثل مرگ رهبر یا مانند آن می‌تواند بازی را عوض کند. چند ماه پیش چه کسی انتظار مرگ رئیسی را داشت؟ حالا هم طرّاح بازی انتخابات، خود یکی از مهره‌های بازی سرنوشت است و مثل بسیاری از حاکمان منطقه و جهان ممکن است خیلی ساده‌تر از آنچه می‌پنداریم کیش و مات شود.