انتشار توهّم توطئه

                                                                                                        پنجشنبه ۸ خرداد ۱۳۹۳

  

حکومتهای توتالیتر راههایی را برای شست‌وشوی مغزی زندانیان سیاسی به کار می‌گیرند که به شکنجه‌ی سفید معروف شده است. گرچه این روشها کمابیش شناخته شده‌اند امّا همچنان در بعضی موارد کارآمدند و وقتی با روشهای نوین تغذیه درآمیخته شوند خیلی وقتها جواب می‌دهند چنانکه در برخی اعترافات پس از انتخابات ۸۸ دیدیم. یکی از اصول محوری گفتگوهای زندانبان با زندانی، ‌القای این مطلب است که همه‌ی اوضاع زیر کنترل حاکمیّت است و نه تنها برخی از معترضان در زندان به همکاری با آنان روی آورده‌اند بلکه بعضی از ابتدا در بیرون زندان عملاً در خدمت حکومت بودتد. ناامیدی حاصل از این روش، خود زندانی را به همکاری کوتاه‌ یا میان‌مدّت با زندانبان سوق می‌دهد.

  

روشهای شکنجه‌ی سفید در بیرون زندان هم به شرط اینکه دقیق اجرا شوند، جواب می‌دهد. اینجا اگر ناامیدی از هر نوع تغییر و احساس فضای سراسر امنیّتی و در اختیار حکومت، به دست‌شستن از هرگونه تلاش بینجامد کافی است. به حافظه که مراجعه کنیم،‌ کمتر کسی از فعّالان سیاسی خارج است که از تهمت همکاری با اطّلاعات ایران ایمن مانده باشد. نظرگذار ناشناسی چند دقیقه‌ی پیش ذیل ایمای قبل نظر گذاشت که مهاجرانی خودش عامل حکومت ایران در خارج است. نیازی به گفتن نیست که اگر این ایده سراسری شود که اکثر فعّالان سیاسی مزدور حاکمیّت مطلقه هستند،‌ دلسردی از امکان تعیین سرنوشت، کمترین پیامد آن خواهد بود. (سرجوخه‌های جنگ نرم بالاخره بی‌کار که نیستند؛‌ هستند؟)

  

مهدی خزعلی همین اواخر درباره‌ی سخنان یکی از اطّلاعاتی‌هایی که به وی نزدیک شده بود نوشت: «آنچه [در حرفهای او[ مشترک بود، همه مقتولین و همه اپوزیسیون خارج از کشور، همکاران  و عوامل وزارت بودند!  کم مانده بود بگوید که امام هم که انقلاب کرد عامل ما بود و محمّدرضا پهلوی را هم ما گفتیم برود و بمیرد...!». می‌بینید که اینها نه فقط لافزنی یا دروغگویی بی‌هدف بلکه بزرگنمایی هدفمند به منظور فلج‌کردن ذهن مخاطب است. وزارت اطّلاعاتی که نتوانست تولید یک فیلم (قلّاده‌های طلا) را بر اساس دروغ کارگردانی کند (برای نمونه جریان دروغین بمب‌گذاری در هواپیمای خاتمی) یا در جریان دستگیری مدحی یا تروریستهای پرونده‌ی هسته‌ای، گاف پشت گاف داد کجا و این ادّعاهای خنده‌دار کجا.

  

نوری‌زاد اخیراً نوشته که فردی به او نزدیک شده و گفته است که لاجوردی را اطّلاعاتی‌ها کشتند چون منبع اطّلاعات بی‌شمار بود. بسیاری از سیاستمداران دهه‌ی شصت هم‌اکون حاضر هستند،‌ با این حساب آنان نیز باید کشته شوند. خود لاجوردی متّهم درجه‌ی یکی بود و معترض یا نادم هم نبود تا بگوییم ممکن بود اسرار را لو بدهد. به نحوه‌ی نزدیک‌شدن آن فرد به وی دقّت کنید. دستگاه اطّلاعاتی که از کوچکترین تجمّع بر مزار شهیدان سبز فیلم می‌گیرد، از قدمگاه نوری‌زاد بی خبر است؟‌ آیا ممکن است کسی به وی نزدیک شود و شناخته نشود؟ کدام احمق اطّلاعاتی حضوراً به او نزدیک می‌شود؟ او می‌توانست همین را ضمن مخابره یا ای‌میل به صورت ناشناس برایش بفرستد. بعد هم توصیه به گم‌کردن رد خیلی بانمک است. نوری‌زاد باید چه جوری می‌نوشت که او را بشناسند؟ اسم و مشخّصات و عکسش را می‌گذاشت؟ آن فرد گفته است که انفجار حرم نیز کار اطّلاعات «در تقابل با سنّی‌ها» بود. کدام تقابل؟ برای تقابل با اهل سنّت داخل کشور که نیازی به انفجار نیست و برای بدنام بودن تکفیریان هم آنقدر مدرک و سند هست که نیاز به چنان کاری نبود؛‌ تازه این شبه‌تحلیل مبتنی بر این است که دستگاه تبلیغاتی حکومت روی اهل سنّت/وهّابیان تمرکز کند در حالیکه دیدیم مجاهدین را به عنوان مقصّر اعلام کردند. نوری‌زاد لقمه‌ی حاضر و آماده‌ای برای برادران است تا هر آنچه را می‌خواهند منتشر کند.

  

اصطلاح توهّم توطئه برای ما بسیار آشناست. آن را بیشتر برای توصیف آوازه‌گران حکومتی به کار می‌برند که دست پنهان دشمن را پشت هرچیز می‌بینند و گاه حتّی تلاش می‌شود ثمره‌ی فکری و نظری عدّه‌ای با این توجیه که عامل اجانب هستند نادیده گرفته و مردود شود. ضمن اینکه نباید برای رد این ایده از این سر بام افتاد و اصل وجود توطئه را انکار کرد،‌ باید توجّه داشت که وقتی همین روش درباره‌ی یک رقیب دیگر به کار گرفته شود نیز همین حکم را دارد. یعنی حکومت مطلقه‌ی داخلی وقتی جانشین حکومت بیگانه شود دلیلی برای درست و روا شدن «توهّم توطئه» نیست چون اصل ماجرا تفاوت نکرده است. نظامی که برای انحراف اذهان مردمش از «توهّم توطئه» برای بیگانگان استفاده می‌کند بدش نمی‌آید که همین روش را برای ترس‌افکنی از خود در دل منتقدانش رواج و انتشار دهد.