آشنای غریب

                                                                                         ‌        دوشنبه ۲۴ مهر ۱۳۹۶

                    

داستان عامّه‌پسند، شکسپیر عاشق، دارودسته‌های نیویورکی، شهروند شماره چهار، بیمارانگلیسی،‌ مالنا،۲۰قدم تا ستارگی، هشت نفرت‌انگیز،‌ فارنهایت ۹/۱۱، نُه، کارول، ‌چشمان درشت و.. فقط بخشی از کارنامه‌ی هاروی واینستین ‌است. واقعاً شمردن فیلمهایی که لوگو شرکت یا نامش را در ابتدایشان به عنوان تهیّه‌کننده دیدیم بسیار دشوار است. غم‌انگیز است که هنری که پیام‌آور صلح، همزیستی و دگرباوری است به چنین فضایی آلوده شود.

در فیلمهای ایرانی کمتر تیپها به شخصیّت تبدیل می‌شوند و برعکس در فیلمهای متوسّط هالیوودی نیز افراد دارای شخصیّتند؛ به این معنا که باور ما از انسان کم‌وبیش کلیشه‌ای است و هر کس را مجموع درخور حدسی از صفات و ویژگی‌های منسجمی می‌دانیم که محیط،‌ خانواده،‌ کار و زمینه‌ی فرهنگی به او داده‌اند ولی اینطور نیست. افراد می‌توانند دارای صفات بسیار متناقضی باشند که آگاهی به برخی از آنها ما را شگفت‌زده کند. آشنایی که با کناررفتن پرده‌ی کتمان بسیار غریب می‌نماید.

آنچه در قضایای اخیر تأسّف‌آور است جلوگیری از چاپ مطلب مشابهی حدود ده‌سال پیش با اعمال نفوذ واینسین و شرکاست. از طرف دیگر سکوت قربانیان جوان از ترس ازدست‌دادن موقعیّت شغلی نیز درخور توجّه است. چه‌بسا -یا به احتمال قوی- افرادی هستند که هنوز سکوت کرده‌اند یا شاید هرگز حرفی نزنند. برقراری یک‌خط تلفن برای قربانیان احتمالی در آینده بسیار کم است چون اثبات این امر همچنان هزینه‌بر خواهد بود؛ هرچند در گذشته امکان ضبط صدای افراد به سادگی امروز نبود. روشهای تعدّی واینستین لااقل تا جایی که تا کنون گفته شده بسیار سطحی و احمقانه بوده است؛ با افرادی که طعمه‌های خود را برای پیمودن سریعتر پلّه‌های پیشرفت، دعوت به برقراری رابطه‌ی «رضایت‌آمیز» می‌کنند چه باید کرد؟

در ایران امّا تئوری «کرم از خود درخت است» همچنان طرفدار دارد و افشاگریهای مشابه با انکار اهالی سینما -احتمالاً برای پاک‌جلوه‌دادن خود یا سینما- مواجه می‌شود. در حالیکه جدای از اعتبار گوینده باید این گونه ادّعاها بررسی و رسیدگی شود. خاصّه اینکه نمونه‌های ایرانی از راههای محتاطانه و گاه حتّی با ظاهر شرعی برای کامجویی خود استفاده می‌کنند و موارد اثبات‌شده نیز یا پنهان یا به‌سادگی از آن عبور می‌شود.

ما به لاپوشانی ادامه می‌دهیم ولی شک نکنید که فیلمنامه‌ی زندگی حرفه‌ای هاروی واینستین همین حالا دارد نوشته می‌شود تا روی پرده بیاید و تفاوت فرهنگی که توان نقد و تماشای عیوب خود را دارد با ما که پنهان‌کاری اصل ظاهراً ناگسستنی زندگیمان است مشخّص شود. واینستین با سه اتّهام تعرّض و یک فایل صوتی بدون رفتن به دادگاه از تمام مناصب و افتخاراتش محروم شد ولی کارگردان ایرانی که پارسال اتّهام تعرّضش به یک هنرآموز شهرستانی در دادگاه ثابت شد،‌ همین حالا مشغول فیلم‌برداری یک سریال تاریخی برای صداوسیماست. تفاوت همینجاست.