پایان ترامپ؟

                                                                                                دوشنبه ۱۲ آبان ۱۳۹۹

   

بالاخره به شب انتخابات رسیدیم؛ کمتر رویدادی در یک کشور، اینگونه بر تمام جهان اثر می‌‌گذارد. امریکا در ظاهر فقط یک کشور است و در واقع کشور کشورهاست، سرزمین مهاجران و لابی‌ها، مینیاتوری از جامعه‌ی جهانی. این را همه می‌دانند جز سردمداران ایران که فکر می‌کنند امریکا چیزی مثل روسیه و چین و فرانسه است ولی کمی بزرگتر و قدرتمندتر. تا زمانی که امریکا این خاصیّت بین‌المللی و مهاجرپذیری خود را حفظ کند، ‌حتّی اگر چین قدرت اوّل اقتصادی جهان شود هم نمی‌تواند جایگاهش را به چالش بکشد. تبدیل این ویژگی به یک کشور در عرض دیگر کشورها کاری بود که ترامپ در این چهارسال انجام داد. او خدمتی به چین و روسیه کرد که خودشان هم اگر می‌خواستند،‌ نمی‌توانستند به این تروتمیزی انجام دهند. تفاوت ترامپ و اوباما در همین است،‌ تفاوت درهای باز و دیوار،‌ تفاوت سی‌ان‌ان و فاکس‌نیوز.

امریکا زمانی می‌تواند کاپیتان یک تیم باشد که اوّل عضو آن باشد، بدون عضویّت، نفر اوّل‌بودن ممکن نیست. دولت ترامپ تازه به هنگام ادّعای فعّال‌کردن مکانیسم ماشه فهمید که خروجش از برجام چقدر عجولانه بود. خروج از دیگر سازمان‌های بین‌المللی نیز هر کدام تبری بر پیکره‌ی اقتدار امریکا بود. امریکا همین دست‌فرمان را برود، شاید زمانی برسد که به دست آوردن جایگاه گذشته ممکن نباشد. البتّه فکر می‌کنم که عقلانیّت جمعی اجازه‌ی چنین کاری را به ترامپ ندهد. او که هیچ، دخترش ایوانکا چندی پیش ادّعا کرد که اوّلین رئیس‌جمهور زن امریکا خواهد بود. استیو بنن هم در گفتگو با اسکای استرالیا گفت که اگر نتایج انتخابات به نفع بایدن اعلام شود (و نه اینکه ترامپ ببازد!) او چهارسال بعد در سال ۲۰۲۴ برای تصاحب مجدّد پست ریاست جمهوری پای به انتخابات خواهد گذاشت! ماشاءالله به این اعتماد به نفس. انتخاب ترامپ ضربه‌ی مهلکی به حزب جمهوریخواه هم زد که نشان داد به خاطر قدرت پا روی اصول خودش نیز می‌گذارد و کسی مانند ترامپ را به عنوان گزینه‌ی خود اعلام می‌کند.

آنچه در این وانفسا دیدنی است،‌ دسته‌بندی طرفداران ایرانی این دو نفر است. نمی‌دانم طرفداران ترامپ پیش خود چه فکر کرده‌اند؛ واقعاً باور دارند که ترامپ می‌تواند یا حتّی می‌خواهد که جمهوری اسلامی را به پایان خط برساند؟ واقعاً نظام حاکم بر ایران اگر فشارها کمرشکن شود، جام زهر می‌نوشد و «موقتاً» از حضور منطقه‌ای خودش کم می‌کند یا اجازه می‌دهد مردم به خیابان بریزند و آن را براندازند؟ آیا مسائل حقوق بشری اصلاً برای ترامپ اهمیّت دارد؟ از طرف دیگر آیا بایدن معاون کسی نبود که برای اوّلین‌بار ایران را وادار کرد که پای میز مذاکره بیاید؟ هر کدام از این دو گزینه احتمال‌های فراوانی را درباره‌ی رابطه با ایران پیش رو می‌گذارند که تحقّق آنها به مؤلّفه‌های بسیار دیگر بستگی دارد.

برخی مخالفان نظام که گویی از نتیجه‌‌ی نظرسنجی‌ها نگران شده‌اند مطالبی را در نقد دموکراتها و مدح غیرمستقیم ترامپ می‌نویسند که آدم از تعجّب انگشت به دهان می‌ماند. چون غرض آمد،‌ هنر پوشیده شد. همین آرزواندیشی را نزد ایرانیان در نتایج نظرسنجی مناظره‌ی هریس و پنس یا بایدن و ترامپ هم دیدیم. همانی که علیه اجتماع مذهبی در مشهد می‌نویسد، تجمّعهای وحشتناک ترامپ را که کانون کروناست نادیده می‌گیرد. کسی که برای پیروزی خودش اینطور سلامت هموطنانش را به خطر می‌اندازد قرار است به ایرانیان کمک کند. یکی از مخالفان بامزّه‌ی نظام که در شبکه‌های ماهواره‌ای پلاس است،‌ پس از اعلام تحریمهای ترامپ گفت که امثال خاتمی همین الآن تکلیف خودشان را با نظام روشن کنند و گرنه چرخش در دقیقه‌ی نود قابل قبول نیست. خلاصه ما داریم می‌آییم و شما هم اگر می‌خواهید سهمی داشته باشید، باید اعلام وفاداری کنید. مشت نمونه‌ی خروار درک سطحی تحریم‌خواهان و براندازان. می‌خواستم درباره‌ی درخواست تحریم ورزش ایران هم بنویسم که دیدم مطلب طولانی می‌شود؛ فقط حیف از شیرین عبادی که از حقوقدانی مؤلّف و اثرگذار به سطح یک بازیگر جزء سیاست نزول کرد.

در ایران هر اتّفاقی بیفتد از درون خواهد بود؛‌ این را هر کس نداند و فکر کند که دخالت خارجی یک کشور خاص -و نه سازمان ملل- و تحریم ‌گسترده -و نه موردی و مشخّص- می‌تواند تفاوتی ایجاد کند، خیال بیهوده می‌پزد. این نکته یکی از مهمترین تفاوتهای بین تغییرخواهان و براندازان است. همسونبودن آرای الکترال با آرای عمومی ممکن است مثل چهارسال پیش معجزه‌ای را رقم بزند و ترامپ مجدّداً رئیس‌جمهور شود یا نه، سیاست امریکا به روال گذشته برگردد؛‌ در هر دو صورت آنچه سرنوشت ایران را رقم می‌زند، اندیشه و عمل شهروندان مسئول و کنشگر خواهد بود.