انتخابات ۴۰۳ و دوقطبی نوین

                                                                                                                       شنبه ۹ تیر ۱۴۰۳

بخش عمده‌ی انتخابات دیروز قابل انتظار ولی نتیجه با شگفتی‌های کوچکی نیز همراه بود. 

 

یک. مشارکت زیر چهل‌درصدی -بدون هیاهومحوری و جوزدگی- حتماً جواب منفی به نظام است. کاملاً قابل حدس است که بدون پزشکیان و حمایت خاتمی و کروبی و ظریف از او، مشارکت زیر سی درصد می‌رفت. به عبارتی دیگر حرکت انتحاری نظام (یا حتّی اکل میته) با تأیید صلاحیّت پزشکیان جواب نداد و آرای انتخابات مجلس تنها چنددرصد بالا رفت. البتّه این نه هنوز یک نه قاطع نیست چون نشان داد که به اصطلاح دود کمی از کنده بلند می‌شود امّا به گمانم این آخرین تیر در ترکش اصلاح‌طلبان بود: افزایش پنج‌درصدی آرا. این کجا و حماسه‌ی «تکرار» کجا؟

 

دو. یک تحلیل قدیمی درباره‌ی انتخابات در ایران می‌گوید که حدود یک‌سوّم رأی‌دهندگان همیشه رأی می‌دهند که پایگاه ثابت اصولگرایانند و مشارکت هر قدر بالاتر رود به آرای اصلاح‌طلبان اضافه می‌شود. انتخابات جمعه نشان داد که کمتر از نیمی از پایگاه ثابت اصولگرایان به پزشکیان رأی داده‌اند که این روند در ادامه‌ی ریزش نیروهای وفادار به نظام است چون این ریزش تدریجی است و مثلاً کسی از انتهای طیف اصولگرایی ناگهان به براندازی نمی‌رسد.

   

سه. کانالهای هوادار قالیباف عکس برگه‌ی رأی رهبرنظام را منتشر کردند که نام قالیباف قابل رؤیت بود. نحوه‌ی پاسخگویی عضو دفتر رهبری نشان داد که تصویر جعلی نیست چون آن را انکار نکردند فقط گفتند که این کار غیرقانونی است. اگر ملاک رأی به نامزدها را افکار و سابقه‌ی آنها بدانیم، رهبرنظام باید به این نتیجه برسد که زیر سه میلیون و چهارصدهزار نفر از رأی‌دهندگان و حدود ۵/۵ درصد از مردم ایران از لحاظ فکری به او نزدیکند.

 

چهار. پورمحمّدی آرایی نه فقط کم بلکه تحقیرآمیز دریافت کرد. نمی‌توان هم از اعدام دفاع کرد و هم دم از مهر و محبّت زد. زدن حرفهای تند و «اصلاح‌طلبانه» هم جواب نداد. اینکه تنها روحانی بین نامزدها چنین رأیی دریافت می‌کند برای روحانیّتی که همیشه معتقدان سنّتی خود را داشته خیلی معنادار است. این نیز در ادامه‌ی بند دو است که پایگاه سنّتی اصولگرایان در حال تغییر شدید است.

  

پنج. رأی نه و نیم میلیونی جلیلی در کنار اکثریّت خاموش (ترکیبی از بی‌تفاوتی و تحریمی) نشان می‌دهد که جامعه در حال دوقطبی‌شدن روزافزون است. دیگر دعوا بین اصلاح و اصول نیست بلکه دعوای آینده بین تندروی و براندازی خواهد بود و این بسیار هشداردهنده است. در انتخابات ۹۶ تلاش شد تا از رئیسی هیولا ساخته شود امّا جلیلی نه تنها یک احمدی‌نژاد دوّم بلکه به مراتب خطرناکتر و دگم‌تر است. احمدی‌نژاد اصلاً فکری در سر نداشت؛ او یک فرصت‌طلب مردم‌فریب بود ولی جلیلی حامل یک شبه‌اندیشه‌ی تاریک است که جمهوری اسلامی را به پایان نزدیک می‌کند.

  

این یک هفته تعیین می‌کند که قشر خاکستری،‌ ناامید و بی‌تفاوت چقدر از لاک خود بیرون می‌‌آید و چقدر از رأی‌دهندگان به قالیباف الزاماً به «جبهه‌ی انقلاب» تعلّق بی‌قیدوشرط دارند. نتیجه‌ی روز جمعه نشان خواهد داد که نوع کنش انتخاباتی مردم در هفت‌سال گذشته تا چه حد تغییر کرده است. پزشکیان کار زیادی در مقام رئیس‌جمهور از دستش برنمی‌‌آید ولی انصافاً تصوّر جلیلی در جایگاه ریاست‌جمهوری یک کابوس به تمام معنا خواهد بود.