پیرامون ائتلاف

                                                                                                      جمعه ۱۷ خرداد ۱۳۹۲ 
  
  

روحانی خیلی «مبهم» گفته که این انتخابات با انتخابات چهارسال پیش فرق دارد یعنی آن اشکالها رخ نخواهد داد. از طرفی او سابقه‌ی کارهای تشکیلاتی گسترده دارد و لابد بی‌جهت حرف نمی‌زند، از طرف دیگر با یکی دو اشاره‌ی ناواضح نمی‌توان انتظار داشت کسانی که آن تردیدها را درباره‌ی انتخابات گذشته داشتند، قانع شوند. به هرحال بدون توجّه به این بحثها، خیلی مختصر به مبحث ائتلاف می‌پردازم.

  

به عنوان مقدّمه توصیه می‌کنم مسابقه‌های پیامکی برنامه‌ی نود را به یاد بیاورید. در بسیاری از آنان بینندگان باید بهترین گل، بازیکن، تیم، مربّی و جزآن را انتخاب می‌کردند. تقریباً در تمام آنها دو تیم سرخ و آبی پیشتاز بودند و تیم پرسپولیس معمولاً با اختلاف چنددرصد بیشتر از تیم استقلال و هر دو با فاصله‌ی زیاد با دیگر تیمها برگزیده می‌شدند. این انتخاب یک سویه‌ی بد دارد که نشان می‌دهد خیلی‌ها دور از انصاف و فقط برای پیروزی تیم خود رأی می‌دهند ولی سویه‌ی مثبت نشانگر روحیه‌ی پشتیبانی از تیم محبوب در هر شرایط بود. چنین دسته‌بندی کمابیش دقیقی بین احزاب و گروههای سیاسی دیده نمی‌شود.

  

به علّت نوپابودن دسته‌بندی‌های سیاسی مدرن در ایران و خصومت دو رژیم گذشته و کنونی با شکل‌گیری جامعه‌‌های سیاسی و مدنی به عنوان حلقه‌ی رابط بین توده‌ی مردم و رأس هرم قدرت، تعلّق خاطر به یک حزب یا مسلک سیاسی، یکی از اجزای هویّتی افراد را تشکیل نمی‌دهد. هنوز در کلام رهبر نظام، نه دی و بیست‌ودو بهمن و توده‌ی بی‌شکل مردم دال بر ریشه‌دار بودن نظام است و نه انتخابات و درصد آرای رأی‌دهندگان. بنابراین در بررسی‌ سلیقه‌ی مردم در انتخاب نامزدها بسیار به این برمی‌خوریم که کسی بگوید بهترین نامزد قالیباف است بعد از او عارف و بعد رضایی. به جز نخبگان و کسانی که تصوّر دقیقی از جناحهای سیاسی دارند، رأی‌دادن بر اساس گرایش سیاسی کمتر به چشم می‌خورد و یکی از دلیل ناکامی اصلاح‌طلبان در انتخابات هشت‌سال پیش- در کنار عوامل حاشیه‌ای، متنی و غيبی بسیار- نیز همین بود، معين اصلاً شناخته‌شده نبود و توانايی نقد حاكم بزرگ را نداشت و رفسنجانی نيز در برابر احمدی‌نژادی كه برای عامّه ناشناس بود، بيشتر مدافع وضع موجود به نظر می‌آمد پس پشتيبانی احزاب اصلاح‌طلب از آن دو نتيجه‌ای نداشت.

  

نتیجه‌گیری نه‌چندان دشوار از سطور بالا این است که اگر یکی از نامزدها کنار رود -حتّی اگر اعلام کند به نفع چه کسی- آرای او الزاماً به نفع شخصی که در جناح اوست واریز نخواهد شد. حالا اگر فرض کنید مثلاً قالیباف، روحانی، عارف و ولایتی به ترتیب حائز بالاترین رتبه‌ها در نظرسنجی فراگیر باشند، با کنار رفتن ولایتی به نفع قالیباف ممکن است درصد بیشتری از آرای او به طرف روحانی و عارف رود و قالیباف با کناررفتن ولایتی به رتبه‌ی سوّم نزول کند و بخت رفتن به دور دوّم را از دست بدهد. به گمانم مهمترین عامل شکل‌نگرفتن ائتلاف گروه سه‌نفره به رغم اینکه تا کنون چندبار برای آن دورخیز کرده‌اند، همین است. همین احتمال برای روحانی و عارف هست با یک تفاوت. اگر آنان بتوانند حمایت هاشمی و خاتمی را داشته باشند، اکثر آرایشان به سبد دیگری واریز می‌شود و ممکن است حتّی بعضی از رأی‌دهندگان به نامزدهای دیگر به طرف فرد باقیمانده گرایش پیدا کنند و –به فرض صحّت انتخابات- کار در همان دور اوّل تمام شود.

  

پ.ن: یکی از دوستان متن خوبی را پس از اعلام نامزدی روحانی نوشت که نقاط ضعف و قوّت او را تحلیل کرده است. نوشته چندماه پیش نوشته شده ولی هنوز نکات به‌دردخور زیادی دارد. می‌توانید آنرا اینجا بخوانید.