هلال سیاسی

             

امسال هم مانند سالهای پیش اعلام عید فطر با امّا و اگر روبه‌رو شد. موضوعی که اگر در زمان رهبر اوّل انقلاب بیشتر دلیل علمی داشت و کمتر علّت سیاسی، در زمان رهبر دوّم بیشتر علّت سیاسی دارد و کمتر دلیل علمی.

در زمان رهبر اوّل اختلاف نظر بین آقایان خمینی و خویی به یکی از شرایط ثابت‌شدن اوّل ماه برمی‌گشت که آقای خمینی و اکثریّت فقهای شیعه دیدن ماه را در هر منطقه فقط برای اهل همان منطقه و شهرهای هم‌افق کافی می‌دیدند ولی آقای خویی دیدن ماه را در هرکجای کره‌ی زمین ثابت‌کننده‌ی اوّل ماه برای دیگران نیز می‌دانست. نظر آقای خمینی، گذشته از اینکه او یک مرجع مسلّم و دارای مقلّد فراوان در ایران بود، مشابه فتوای اکثریّت فقها و مراجع بود و طبیعی بود که به عنوان رأی غالب مطرح شود. در عین حال برخی که می‌پنداشتند که اعلام متفاوت آقای خویی در بعضی سالها با ولایت فقیه منافات دارد، شیطنتهایی کردند و بعضی از نمایندگان ایشان را آزار دادند که من پیشتر اینجا در باره‌اش نوشته‌ام.

در زمان رهبر دوّم دلیل تفاوت نظرها به این برمی‌گردد که سیّدعلی خامنه‌ای جزو اقلیّتی است که رؤیت ماه را با چشمان مسلّح جایز می‌دانند ولی دیگران فقط رؤیت را با چشم غیرمسلّح معتبر می‌بینند. از آنجا که فتوای ایشان میان فقها در اقلیّت است و در قیاس با آقای خمینی مقلّد بسیار اندکی نیز دارد، اعلام نظر ایشان در رسانه‌ها از دید من اشکال دارد. شنیده‌ام کسی در تلویزیون گفته است که او حاکم شرع است و نظرش برای دیگران هم حجّت است ولی این زمانی است که ملاک چگونگی رؤیت ماه بین مرجع یک فرد و حاکم شرع یکی باشد و گرنه این حرف صحیح نیست و نشانه‌ی جهل گوینده است. کافی است که تصوّر کنید که اگر اکثریّت نمازگزاران امروز که مقلّد رهبر نیستند، در نماز حاضر نشوند و ایشان نماز را با نمازگزارانی بسیار اندک برگزار کند، برای وجهه‌ی او که ادّعای ولایت امر مسلمین جهان را دارد چقدر نامناسب خواهد بود؛ امّا مردم را در جهل نگه داشتن به بهانه‌ی ترویج رأی یک فرد هم کار نادرستی است. بسیاری از کسانی که به فتوای رسانه‌ها امروز افطار کنند- حتّی کسانی که بر تقلید از آقای خمینی باقیمانده‌اند-، در حقیقت روزه‌ی آخرین روز ماه رمضان خود را خورده‌اند و مسؤولیّت این عمل به عهده‌ی کسانی است که از موضوع باخبرند و چیزی نمی‌گویند.

اگر رهبری سیاسی در ایران با مرجعیّت دینی در هم آمیخته نمی‌شد هر کس از نظر مرجع خود آگاه می‌شد یا از هر طریق صحیح دیگر به اوّل ماه پی می‌برد نه اینکه تلاش شود یک نظر را بر دیگران حاکم کنند. از این پس باز هم از این خودسری‌ها خواهیم داشت. 

پ. ن: برای اطّلاع دقیقتر از دلیل اختلاف نظر فقها خواندن این مقاله توصیه می‌شود.
پ. ن-۲: این هم نقشه رؤیت‌پذیری ماه شوّال است که نشان می‌دهد حتّی احتمال رؤیت باابزار آن نیز در ایران ناچیز است که مؤیّد نظر مرکز مطالعات فلکى ـ نجومى وابسته به دفتر آقای سیستانی است.