نکات سبز -۴۰

                                                                                                    سه‌شنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۳

باز هم خبرگان

  

اگر اهل پیداکردن نقشه‌ پشت افعال باشیم، نامه‌ی اکثریّت ادّعایی به هاشمی و روکردن پرونده‌ی شاهرودی در دستگاه قضای نظام معنایی نداشت جز تشویق هاشمی به نامزدشدن و رأی‌نیاوردن. اکنون که بازی تمام‌شده می‌توان گفت که هاشمی اگر به نفع شاهرودی کنار می‌رفت،‌ بخت رأی‌آوردن شاهرودی بیشتر بود چون بخشی از رأی‌دهندگان به یزدی ممکن بود به او رأی دهند. ولی حالا یک نکته آشکارتر شده که منتقدان رهبر نظام باید فعلاً آرزو کنند که وی تا زمانی که این مجلس برپاست فوت نکند چون احتمال رهبرشدن فردی میانه‌رو نزدیک به محال است. هاشمی در مصاحبه با شرق گفته است که در زمان حسّاس بدون اینکه رئیس خبرگان باشم نیز می‌توانم اثرگذار باشم. به نظرم وی زیادی خوش‌بین است، هاشمی سالها پیش بر این افراد اثر می‌گذاشت ولی حالا و در فضای قطبی‌شده‌ی جامعه‌ی سیاسی و تغییر هویّت خبرگان، این امر امکان ندارد. پیشتر تصمیمها درون مجلس گرفته می‌شد و حالا رایزنی‌ها بیرون مجلس است. اصلاح‌طلبان تابه‌حال انتخابات خبرگان را آنگونه که باید، ‌جدّی نگرفته‌اند. تنها راه برای تغییر این وضع استفاده از فضلای جوان و کمترشناخته است و گرنه افراد سرشناس با نظارت استصوابی قلع‌وقمع خواهند شد.

   

سر-دارهای خودسر

  

زمانی ایران نفتکشهای کشورهای عرب را می‌زد و می گفت اصابت «موشکهای سرگردان» به آنها. انگار موشکها مثل شهاب هستند که بیایند و تصادفی به چیزی بخورند! از به‌هم‌زدن کنسرت موسیقی مشهد تا جلسه‌ی سخنرانی مطهّری تا هزار و یک عمل دیگر به دست خودسرهایی انجام می‌شود که معروف هستند ولی کسی آنها را نمی‌شناسد! آنها اسکله هم دارند و رئیس‌جمهور سالها پس از خاتمی می‌خواهد فعّالیّت اسکله‌های غیرمجازشان (که احتمالاً اندازه‌شان بزرگتر از سوزن قفلی است) متوقّف شود. وقتی ادبیات سیاسی یک مملکت به آمیزه‌ای از تعارف و کنایه و واژگان برره‌ای بدل شود،‌ انتظاری جز این نیست. دولت روحانی همه‌چیز را به پس از توافق هسته‌ای موکول کرده است، آیا پس از آن اوضاع فرق خواهد کرد؟ بهترین واکنش از آن اهل موسیقی بود که خودشان دست به کار شدند و کمپین به راه انداختند. مطهّری گفته است که اگر هواداران من به خیابان می‌آمدند،‌ آن گروه را جمع می‌کردند. راه همین است؛ وقتی اکثریّت جامعه از این برخوردها ناراضی است،‌ باید آنها را در برابر این اقلیّت پرسروصدا قرار داد.

  

داعش و میراث فرهنگی

  

خوراک داعش اخبار دافعه‌برانگیز است. ظاهراً کشتن افراد به طرق مختلف عادی‌شده و نوبت آثار فرهنگی و نسخه‌های خطّی رسیده است. پس از آن هم نوبت چیز دیگری است و در صورت جمع‌شدن آنها، ‌امکان فعّالیّتهای تروریستی در هر جایی هست. چرخ‌وفلک پرسیده است که آیا واکنش تند به انهدام میراث فرهنگی به معنای این است که اشیا اهمیّت بیشتری از انسان دارند؟ نه؛ اینطور نیست. اهمیّت یک خبر به معنای اهمیّت موضوع خبر نیست. این نکته را همه شنیده‌اند که اگر سگی پای کسی را گاز بگیرد،‌ خبر مهمّی نیست ولی اگر کسی پای سگی را گاز بگیرد،‌ خبر مهم است. این به آن معنا نیست که سگ از آن فرد مهمتر است؛ ‌فقط اهمیّت خبر –به دلیل نادر و عجیب‌بودن- بیشتر است. حالا هم جان افراد قطعاً از هر بنای باستانی ارزشمندتر است ولی عمل خلاف عرف داعش خیلی توی چشم می‌زند. آثار تاریخی از فراموشی جلوگیری می‌کنند و آینه‌ی انسانهایی هستند که آمدند و گذشتند و رفتند و به ما یادآوری می‌کنند که ما نیز چنان خواهیم بود. این یادآوری، باطل‌السّحر کسانی است که خود را در ابتدا و انتهای تاریخ می‌بینند و تجربه‌های شکست‌خورده را باز هم تکرار می‌کنند. طبیعی است که داعش و مشابه‌های آنان بیشتر در پی تخریب هستند چون چیزی در چنته ندارند که بسازند. علمای الآزهر تخریب آثار باستانی را حرام اعلام کردند،‌ علمای قم کجا هستند؟

  

سیستانی و داعش

  

توصیه‌نامه‌ی سیّدعلی سیستانی بار دیگر چیزهایی را به یاد ما آورد. اینکه عالم دینی یعنی کسی که گفته و نوشته‌اش انسان را یاد خدا و دین و قرآن و سنّت می‌اندازد نه مرگ بر امریکا و انگلیس و دشمن. خطبای جمعه در ایران در ابتدای سخنانشان توصیه به تقوی و نظم می‌کنند و می‌روند سراغ دشمنان خارجی و منتقدان داخلی! روحانیان حکومتی به ویژه رهبر نظام داعش و دیگر تکفیریان را ساخته‌ی استکبار دانستند ولی در این نوشته اثری از اینگونه شعارها به چشم نمی‌خورد. سیستانی سخن امیرمؤمنان را روایت می‌کند که کسی از دشمنان خود را مشرک و منافق نمی‌نامید بلکه می‌گفت: آنها برادران ما هستند که شورش کرده‌اند امّا در ایران فتنه‌گر و باغی به کسانی گفته می‌شود که سر جنگ با حکومت ندارند. وی می‌گوید کسی گمان نکند ظلم اثری دارد که عدل ندارد و این در خور قیاس است با برداشت برخی از مدافعان نظام از آن شایعه‌ِ‌ی «اوجب واجبات» که هر امری را مباح می‌کند. آیه‌ای که می‌گوید خداوند انسانها را به صورت اقوام و ملّتهای مختلف آفرید آغازی است بر به‌رسمیّت‌شناختن تفاوتها و آغاز تعارف و آشنایی. سیستانی چیزهایی که ظاهراً جلو چشم ماست به یاد ما می‌آورد.