خطر سراشیبی

                                                                                                     چهارشنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۴
  
  
همانطور که موگرینی گفت و بسیاری نیز پیش از او گفته بودند،‌ این توافق فراتر از مسئله‌ی هسته‌ای است. دو طرف متخاصم (ایران و امریکا) سالها بر طبق دشمنی کوبیدند و به جز ارتباطهای جزئی و موقّتی سعی کردند فقط حرف خود را به کرسی بنشانند، امّا حالا مرز خواسته‌ها،‌ اشتراکات، تمایزها و معضلهایشان را ترسیم کرده‌اند. اساس گفتگوها بین ایران و امریکا در عمّان آغاز شد و حالا هم کری و ظریف دو طرف اصلی بودند. پس از توافق هم روحانی و اوباما نظرشان را گفتند و دیگران یا ناظر بودند یا تابع؛ برخی تک‌ضربهای فرانسه نیز  نمایشی بود. 
  
هنر دولت جدید این بود که مسئله‌ی هسته‌ای را به نمونه‌ی کوچکی از اختلاف بین ایران پس از انقلاب و نظم مستقر جهانی تبدیل کرد و در پی حلّ آن برآمد. اینگونه بود که حتّی اضافه‌شدن بحث تحریم تسلیحاتی و موشکهای ایران که ابتدا قرار نبود جزو مذاکرات باشد، سرانجام ِخوبی یافت. تحریم نفتی و به ویژه بانکی اوج تقابل امریکا با ایران بود و می‌توان ادّعا کرد که –لااقل روی کاغذ- حالا ایران به سراشیبی رسیده است ولی خطاست اگر فکر کنیم که این بخش ساده‌ی ماجراست؛‌ مشکلات زیادی در انتظار ایران است.
  
امریکا تجربیات زیادی در زمینه‌ی تغییر سیاستهای خود در قبال کشورهای گوناگون دارد امّا ایران انقلابی با شعار «مرگ بر امریکا» شناخته می‌شود و دشمنی با استکبار جزء جدایی‌ناپذیر آن است. اگر استکبار طرف گفتگو شود (که شد) و اگر تابو مذاکره و رابطه با امریکا شکسته شود (که شد) برای بسیاری دیگر جایگاهی باقی نمی‌ماند. اینکه می‌بینیم حتّی پس از این توافق موفّق هم خیلی‌ها عکس‌های آن‌چنانی می‌گذارند یا مطالب طعنه‌آمیز منتشر می‌کنند،‌ برای این است که چاره‌ای جز این ندارند. حاکمان کره شمالی دیوانه نیستند که حساب و کتابی را که قذّافی کرد با خود نکنند ولی آنها احساس می‌کنند که اگر از در بهبود رابطه با غرب درآیند پس از مدّتی در کره جنوبی حل خواهند شد. اکنون نیز اتباع کره‌شمالی ِشعبه‌ی ایران، با همان منطق از توافق ناراضی هستند. 
  
انتظار مردم از دولت خطر دیگری است. این توقّع که مشکلات مرتفع شده و ارزانی و کاهش چشمگیر تورّم در راه است،‌ می‌تواند به دامن‌زدن انتظارات نابجا بینجامد و دستاویز گروههای سیاسی منتقد شود. آزادی صدمیلیارد دلار بلوکه‌شده نیز آن‌چنان که کارشناسان گفته‌اند خود می‌توان یک بمب اتم باشد و باید بسیار با احتیاط آن را صرف کرد. احیای صندوق ذخیره‌ی ارزی کشور که در زمان ا.ن به باد فنا رفت در کنار پروژه‌های عمرانی نیمه‌کاره در اولویّت است.
  
ظاهر این است که مخالفت کنگره پس از وتو اوباما نمی‌تواند به کسب دو سوّم رأی مخالفان منجر شود ولی اسرائیل بی‌کار نمی‌نشیند و این تحقیر را دوام نمی‌‌آورد. کشورهای عربی مشکلی بزرگتر از اسرائیل هستند که به قیمت همراهی با اسرائیل به تقابل با ایران می‌اندیشند. بهترین راهکار همانطور که کری گفت، ادامه‌ی مذاکرات در زمینه‌های دیگر است. در اکثر نقاط خاورمیانه موضع ایران به امریکا نزدیکتر از کشورهای عربی است. سالها تأکید ایران بر هویّت «اسلامی» راه به جایی نبرد و وزیر امور خارجه‌ی عربستان در سخنان خود فقط بر عربیّت پای می‌فشارد. او سخنگوی کشوری است که اگر جایگاهی در منطقه دارد (جدا از دلارهای بادآورده) به خاطر واقع‌شدن قبله‌ی مسلمانان در این کشور است. ‌با وجود این حتّی با عربستان و هر کشور دیگری جز آن هم می‌توان گفتگو کرد. شاید اگر برخی اشتراکات مذهبی ایران و حاکمان فعلی ترکیه و سود اقتصادی متقابل نبود، اختلافات در سوریه می‌توانست به شکاف عمیقی بین دو کشور بینجامد ولی گفتگوی اردوغان در تهران دو طرف را باز تا حدودی به هم نزدیک کرد. این اشتراک منافع با تمام کشورهای خاورمیانه وجود دارد و جا دارد جلو این ایران‌هراسی بی‌منطق هرچه زودتر گرفته شود.
  
گفتگو حتّی در تعدیل یا کاهش بدترین دشمنی‌ها نیز سودمند است. طرفداران جنگ آسان‌گیر و راحت‌طلب هستند و به جای روند فرساینده‌ی مذاکره، رد و نفی را برمی‌گزینند. آنان در پی عروج ‌اند ولی سقوط می‌کنند. مشکل اینجاست که کسی که سقوط می‌کند فقط در آخرین لحظه می‌فهمد چه بر سر خود آورده که دیر شده است. دولت جدید به سراشیبی رسیده و در سراشیبی هم امکان تصادف و انحراف زیاد است. این گفتگوها باید در داخل هم انجام شود، سال۸۸ جامعه را به دو قطب کاملاً متمایز تقسیم کرد که در نظرسنجی اخیر هم (با انتقادهای گوناگون و تفاسیر مختلف) آشکار بود. این گفتگوهای داخلی چه‌بسا از گفتگوهای خارجی نیز دشوارتر باشد و در آن همه باید سهم داشته باشند جز کسانی که اصلاً به گفتگو اعتقاد ندارند و آب را همیشه گل‌آلود می‌خواهند.

۱۳ نظر:

  1. در گفتگوهای خارجی ایران مجبور شد ولی در داخل حاکمیت احساس بی نیازی می کند و برای همین تن به گفتگو نمی دهد. با زحمت عده ای را از ساختار قدرت حذف کرده اند دوباره بیایند پای آنان را به حکومت باز کنند؟

    پاسخحذف
    پاسخ‌ها
    1. درخواست رهبر نظام را از کسانی که به جمهوری اسلامی اعتقاد ندارند، برای شرکت در انتخابات ۹۲ فراموش نکنید. احتیاج فقط مادر خلّاقیّت نیست.

      حذف
  2. – آخ قربون تب تدبير و ظرافتت برم آقا

    پ.ن: قصد ضايع كردن عيش ملت نيست، اكثرا خوشحال و جوگيريم كه در آستانه خفگى اقتصادى/سياسى/اجتماعى كه حكومت عزيز با كثافتكاريهاش به ما تحميل كرده منفذى براى نفس كشيدن قراره باز بشه (اونم از جنبه اقتصادى و از سر اجبار و خدا ميدونه به چه قيمتى و تا كى) و بزور نفس كشيدن از يك منفذ تنگ بهتر از خفه شدن زير لگد آدمخوران داخلى و خارجيه كه مرده و زنده ما براشون هيچ فرقى نداره و مهم نيست مردم عراق يا كره شماليمون كنن، ولى جاى دوست و دشمن / دشمن و دشمن / دوست و دوست را قاطى كردن و آواز آقا خوبه آقا جونه آقا جون (با صداى گوگوش) سر دادن بخاطر دلار دوهزار تومنى نه تنها اشتباهه بلكه خيانت به همه اونهاييه كه داغون ظلم اينان از جمله خودمون كه تا اينجا اينهمه هزينه داديم و تا خان همين خان و ما رعيتيم ازين به بعد هم خواهيم داد.

    نكته اينكه لطفا قبل از جوگير شدن (آب و برق مجانى، نوكر بى اختيار، انقلاب، جمهورى اسلامى آرى-خير، اعدام انقلابى، گروگانگيرى، جنگ جنگ تا پيروزى، اصلاحات در چارچوب ولايت، يارانه نقدى، عزت اسلامى، حق مسلم، انتخابات رنگين، تدبير سانترفيوژى، نرمش قهرمانانه) دقت كنيم در عمل براى چه كسى و چه تفكرى داريم حنجره خودمون را جر ميديم و آيا براى هزينه اى كه پرداخته ايم داريم غرامت ميگيريم يا فقط براى تجديد قواى خودشون موقتا پا از روى گلومون ورداشته اند؟
    https://kharmarderend.wordpress.com/

    پاسخحذف
  3. سلام
    نظرتون راجب این مقاله چی هست؟
    http://news.gooya.com/politics/archives/2015/07/199816.php

    پاسخحذف
    پاسخ‌ها
    1. سلام
      نویسنده نتیجه‌گیری‌های زیاد و قطعی خود را بدون شواهد لازم ارائه کرده است. اینکه اوضاع فرق کرده درست است امّا اینکه در آیمده‌ی نزدیک این توافقنامه چنین پیامدهای عجیبی را داشته باشد،‌ اصلاً معلوم نیست.

      حذف
  4. سلام، این مکانیسم snap-back که تعبیه شده اصلا خوب نیست. حتی یکی از ۵ کشور دارای حق وتو می تواند بدون توجه به اسناد و مدارک با پیشنهاد و وتوی قطعنامه ادامه قطع تمدید باعث نابودی توافق بشود. حتی عراقچی امروز می گفت که فقط با هزینه سیاسی بالا می توانند از این مکانیسم استفاده کنند، یعنی راه دیگری برای جلوگیری از آن ندارند ( آیا کشور شاکی می تواند اینکار را بکند اگر از داوری کمیته های داوری ناراضی باشد و متقاعد نشده باشد که ایران توافق را نقض نکردهحتی اگر سایرین مدارک ایران را قبول کنند؟). من نمی دانم ظریف و دیگران چه فکر می کردند که اینها را مجبور نکردند که حد اقل با رای اکثریت ۵+۱ این اتفاق بیافتد (که برای آنها هم قابل قبول بود). حد اقل سه انتخابات ریاست جمهوری دیگر در آمریکا در پیش است و اگر جمهوریخواهی مثل بوش به قدرت برسد کاملا قابل تصور است که با قلدری که از آنها سراغ داریم سریعا بهانه جویی کنند و از این مکانیسم با دلیل و بی دلیل استفاده کنند. مثلا به جان بولتون فکر کنید یک لحظه تا ببینید سناریوی عجیبی هم نیست.

    پاسخحذف
    پاسخ‌ها
    1. سلام، قطعاً این از خطوط قرمز امریکاییها بود و گرنه دلواپسان پیش از توافق روی همین نکته انگشت گذاشته بودند و نمی‌توان گفت که ظریف و دیگران می‌توانستند اینها را مجبور به اصلاح آن کنند و نکردند. دست‌ِ بالا این است که یا باید تحریم را ادامه می‌دادند یا مثلاً دو سه سال رفع تحریم موقّت را انتخاب می‌کردند که این دوّمی معقولتر بود.
      بنا به دلایلی می‌توان امیدوار بود که چنین اتّفاقی نیفتد چون تحریمها تا رسیدن به وضع فعلی سالها طول کشید و تازه این در زمان دولت بی‌لیاقت احمدی‌نژاد بود و همراهی دیگر قدرتهای جهان را در پی داشت. اگر ایران واقعاً توافق را نقض کند که جای گله ندارد و اگر چنین نکند و امریکا بخواهد یک‌طرفه آن را لغو کند با مخالفت پنج کشور دیگر روبه‌رو می‌شود و نمی‌تواند مثل الآن هرکار می‌خواهد بکند.

      حذف
  5. مورد عجیب بازگشت دردسرآمیز دلارهای بلوکه شده ایران!
    http://news.gooya.com/politics/archives/2015/07/200020.php

    پاسخحذف
  6. آهو نمی‌شوی به جست و خیز‌ ای گوسپند، رژیم اسلامی

    پاسخحذف
  7. با نگاهی به تاریخ دو دهه بعد از جنگ ایران و عراق، لااقل می شود در باره ایران گفت که کوچکترین درسی از این جنگ گرفته نشده: کمپین ترورهای بین المللی تنها زمانی متوقف شد که ایران دوباره در انزوای بین المللی قرار گرفت و برنامه اتمی تنها زمانی تبدیل به داو معامله شد که مبادلات رایج روزانه هم با کشورهای همسایه غیرممکن شده بود.
    http://interesting-to-read-farsi.blogspot.com/2015/07/blog-post_68.html

    پاسخحذف

لطفاً نظرتان همراه با انتخاب یک نام و رعایت اخلاق باشد.

Real Time Web Analytics