پاسبانهای شاعر

                                                                                    ‌               چهار‌شنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۵

  

بیشتر واکنشها به درگذشت کیارستمی پیش‌بینی‌پذیر بود ولی درباره‌ی آن کمترها واقعاً چه باید گفت؟ مراقبت از یک شخص فقط به عیادت از او و احیاناً بوسیدن سر و دست نیست، به این است که شأن و جایگاه او را حفظ کنیم و به هنگام بی‌حرمتی به او واکنشی هرچند کوچک نشان دهیم. تیمار روح از جسم مهمتر است. هنوز یک‌سال نشده که چند جمله‌‌اش درباره‌ی جنگ بهانه‌ی حمله به او شد؛‌ حتماً باید مُرد تا به مقام قلندری رسید؟

به هنگام تعارف تکّه‌پاره‌کردن یادمان باشد که با سخت‌گیرترین و بی‌تعارف‌ترین سینماگر ایران سروکار داریم. کسی که فقط با یک‌بار کار با روشن‌روان، موسیقی فیلم را از کار خود حذف کرد و پافشاری او بر واکنش مناسب یک سگ در «نان و کوچه» علیرضا زرّین‌دست را فراری داد. بسیاری از استادان سینما و موسیقی تمایل به استفاده از نزدیکان خود به عنوان همکار دارند ولی کیارستمی نابجا از این امکان استفاده نکرد. وقتی رابطه‌ی اوّلین ستاره‌ی زن پس از انقلاب با او از حدّ همکار فراتر رفت (و از این نوشته‌اش هم مشخّص است) همه انتظار داشتند که مثلاً ‌او به جای مانیا اکبری در فیلم «ده» بازی کند ولی کیارستمی راه خود را رفت؛ کار جدا، زندگی جدا.

یکی از مهاجمان به او (و نه ناقدان) چندی پیش در پانصدمین شماره‌ی «فیلم» گفت که به بزرگان سینمای ایران به اندازه‌ی کافی توجّه شده و عباراتی مانند «قدرش را ندانستیم و ..» درست نیست. دهقان فکر می‌کند که لابد قدردانی به «استاد» نامیدن این و آن و احیاناً بزرگداشت گرفتن است. وقتی می‌گوییم قدر کسی را ندانستیم یعنی او نتوانست بسیاری از داشته‌های خودش را به دلیل ممیّزی‌های رسمی و غیررسمی اقتصادی و فرهنگی بروز دهد. یعنی بیضایی پس از ساخت پرفروش‌ترین فیلم سال (سگ‌کشی) ‌ده‌سال نتوانست فیلم بسازد یا کیمیایی نسخه‌ی پنجم و کمرنگ‌شده‌ی فیلمنامه‌اش را (به اعتراف خودش) می‌سازد و گرنه لقب و بزرگداشت به چه درد آنها می‌خورد؟ تازه کیارستمی با سبک سینمایی خاص خود در بند مسائل اقتصادی نماند و بسیاری از آنچه می‌خواست ساخت ولی همچنان تا همین اواخر با تأسّف می‌گفت که در وطن خود امکان فیلمسازی ندارد.

زمستان گذشت. بیچاره ذغالهای روسیاه. تک‌درخت سینما تنها آمد، گذشت، رفت.

پ.ن: عنوان با استفاده از شعر سهراب: «پدرم وقتی مرد...»